Spacer ulicą Narutowicza w Lublinie
W wieku XVI cześć traktu krakowskiego (dzisiejsza część ulicy Narutowicza) nazwany był ulicą Panny Marii. W 1822 roku nazwę ulicy zmieniono na Namiestnika (na cześć generała Zajączka) a póżniej na Namiestnikowską. W 1928 roku zmieniono nazwę ulicy na prezydenta Gabriela Narutowicza.
Pałac Parysów powstał w drugiej połowie XVII wieku. Nazwa pochodzi od nazwiska jednego z właścicieli – Szczęsnego Parysa.
Stał się szybko miejscem wynajmowanym na publiczne bale i przedstawienia teatralne.
✮ W miejscu tego dużego budynku mieszczącego dzisiaj Społem (wcześniej LSS) przed wojną znajdowała się kamienica, ze słynną wśród lubelskiej cyganerii artystycznej knajpą "Ojca Grudnia". Właścicielem był Jan Grudziński.
Towarzystwo, które tu przychodziło było naprawdę mieszane chociaż
Grudzień często mówił, że do niego przychodzą "redaktorzy, artyści,
nawet takie co przez radio przemawiają".
Była to piwiarnia bez
prawa sprzedawania wódki - właściciel nie chciał płacić wysokich
podatków. Ale zaufani mogli napić się wyborowej podawanej w maszynce do
kawy. A więc piło się filiżankami uważnie obserwując drzwi czy czasem
nie wejdzie glina. Zdarzało się, że Grudzień po kilku filiżankach
czterdziestoprocentowej kawy, będąc bardzo
rozweselonym, wyrzucał część gości, ryglował drzwi od wewnątrz, mówiąc, że teraz będzie pił tylko z literatami.
W knajpie Ojca Grudnia" spotykało się nieformalne stowarzyszenie zawiązane na przełomie lat 1931/32 przez grupę lubelskich poetów. Zostało nazwane żartobliwie Lożą Wielkiego Uśmiechu. Ponieważ inicjatorem powstania tej grupy był Józef Czechowicz, więc on został wybrany Bratem Prezesem.
Tablica znajdujacą się na budynku Społem poświęcona rocznicy powstania tej instytucji. Przedstawia głównych tworców lubelskiego ruchu społdzielczości: Wandę Papiewską i jej brata Jana Hempla.
✮ Nie wiedziałam o tym nowym ministerstwie. W pałacu Parysa od strony budynku Społem znajduje się siedziba Ministerstwa Śledzia i Wódki - miejsce dla którego inspiracją są czasy PRL-u.
✮ Niedaleko ministerstwa znajdują się mała ulica Wróblewskiego; przy tej ulicy za bramą na małym podwórku znajduje się zabytkowa drewniana oficyna. Zaglądam tam za każdym razem gdy jestem w Lublinie i nie widzę aby ta drewniana oficyna była chociaż trochę odnowiona; szkoda aby coś złego z nią stało się.
Ciekawostki o teatrze Osterwy (z Ośrodek „Brama Grodzka ‐ Teatr NN”):
*Teatr w Lublinie został zbudowany jako czwarty w kraju (po teatrze w Krakowie, Warszawie i Poznaniu). Tutaj także 12 sierpnia 1944 roku odbyła się pierwsza premiera teatralna w wyzwolonej Polsce (Moralność pani Dulskiej).
*1 września 1939 roku – w dzień inauguracji nowego sezonu komedią "Dlaczego zaraz tragedia? "– teatr był wypełniony po brzegi mimo wybuchu wojny.
*Ten pierwszy teatr Rzeczypospolitej został upaństwowiony jako ostatni w kraju (1949).
*Juliusz Osterwa występował na deskach teatru w latach 1915–1933. Oprócz niego występowali tu także m.in.: Stefan Jaracz, Ludmiła Pawłowa, Hanka Ordonówna, Stanisława Wysocka.
*Teatr wybudowano w całości z funduszy ludności lubelskiej. Udziały Spółki Cywilnej Teatr Lubelski (która zainicjowała budowę) wykupili w większości przemysłowcy i ziemianie lubelscy, a w skromniejszym zakresie przedstawiciele inteligencji oraz kupcy.
✮ Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny Zwycięskiej - Gotycka światynia z początku XV wieku, fundacja króla Władysława Jagiełły z cennymi malowidłami z XVII wieku przedstawiającymi życie św.Brygidy, patronki klasztoru.
✮ Gimnazjum Lubelskie odgrywało ważną rolę w życiu umysłowym Lublina. Wiele znanych osób związanych jest z tą szkoła o czym świadczą tablice pamiątkowe znajdujące sie na murach szkoly.
Można tu wymienić m.in Józefa Skłodowskiego, dziadka Marii Curie Skłodowskiej, Bolesław
Prus, Julia Hartwig, Anna Kamieńska, Hanna Malewska, Anna Szternfinkiel...
Na murze budynku znajduje się jeszcze jedna tablica, już nie związana z pisarzem czy poetą. Tablica ta upamiętnia pierwszą akcję ekologiczno- artystyczną która miała miejsce w Polsce. Był to "Ból Tomka Kawiaka"
✮ Jedna z moich ulubionych kamienic - Narutowicza 25: z piekną secesyjną bramą i balkonami
✮ Narutowicza 19 - jest to pierwszy budynek po stronie lewej (przed Teatrem Osterwy, na zdjeciu).
✮ Narutowicza 23 - tu mieszkała rodzina Hartwigów. Julia chodziła do gimnazjum znajdującego się naprzeciwko. "To było duże mieszkanie, trzypokojowe, dwa z nich wychodzily na ogród".
✮ Narutowicza 27 - w tej kamienicy jesienią 1916 roku mieszkała Maria Dąbrowska. l ponownie jak poprzednio, drzwi zamknięte, nie mogłam zobaczyć podwórka i klatki schodowej.
✮ Kamienica Narutowicza 20
✮ Kamienica Narutowicza 22 o szczególnie bogatej dekoracji zaprojektowana przez Henryka Paprockiego. Pięciokondygnacyjna kamienica została zbudowana w latach 1907-1911 i była jedną z najwyższych budowli ówczesnego Lublina.
Najbardziej rozpoznawalnym elementej tej kamienicy są dwa posągi atlantów wspierające sklepienie w bramie. Na elewacji od strony ul. Narutowicza na wysokości pierwszego i drugiego piętra znajduje się wykusz. A także okna są bogato ozdobione i budynek jest zwieńczony attyką.
✮ Fontanna z wizerunkami koziołków; rzeźbę te wykonal Tomasz Kawiak - Tomek ten od "Bólu Tomka Kawiaka" (wpomniany przy Gimnazjum).
Tomek Kawiak - pseudonim artystyczny “Tomek” (ur.1943 w Lublinie) – artysta malarz i rzeźbiarz, mieszkający we Francji, autor wielu happeningów artystycznych: "Ból Tomka Kawiaka" (1970), od 1976 r. prowadzi światową akcję "BRICKWORK", od 1997 roku realizuje swój projekt "Długa Droga Dżinsów".
Ośrodek „Brama Grodzka ‐ Teatr NN”
Tomasz Pietrasiewicz - Żmigrod i okolice, przewodnik Teatru NN
Gra Miejska "Odkryj Sekrety ulicy Narutowicza" - PTTK Lublin