Brama Rybna znajduje się na Starym Mieście i jest wejściem do ulicy Rybnej i dalej do Placu Rybnego, gdzie handlowano rybami, bardzo często złowionymi w okolicznych rzekach i stawach.
Początki istnienia Bramy Rybnej sięgają XV wieku. Brama Rybna początkowo miała formę nadbudówki łączacej dwie sąsiednie kamienice: Rynek 5 i Grodzka 2, a wiec należała do dwóch właścicieli. W 1569 roku nadbudówka zmieniona została na dwa piętra mieszkalne.
Bramę przebudowano w okresie renesansu.
Zburzona w czasie wojny, została zrekonstuowana w 1954 roku na podstawie litografii Adama Lerue.
Ulica Rybna - widok od strony Rynku.
Ulica Rybna do 1524 roku nosila nazwę Ulicy Łaziennej prowadziła do placu gdzie mieściła się łaźnia wójtowska, z której korzystali mieszkańcy miasta.
Ulica Rybna - widok w stronę Bramy Rybnej
Ten balkon jest łącznikiem między dwoma kamienicami. Wnętrze bramy jest dostępne z sieni prowadzącej z sąsiedniej kamienicy Rynek 5.
Widok z Bramy Rybnej na ulicę Grodzką i Rynek Starego Miasta. Po prawej dawny Trybunał Kronny.Ulica Rybna - widok od strony Bramy Rybnej. Kamienica, z balkonami pełnymi kwiatów to Rybna 4 - na parterze znajduje się urocza kwiarnia-księgarnia "Między Słowami"
Mural znajdujący się na ścianie kamienicy naprzeciw okien kawiarni-księgarni "Między Słowami" - był inspirowany "Wielką falą w Kanagawa" z cyklu "36 widoków na górę Fuji"
japońskiego artysty Hokusai Katishika. Powstał na prywatne zamówienie. Jest na etapie zanikania. Wielka szkoda.
✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧
Kamienica Rynek 5 i jej podwórko
✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧
Kamienica Rybna 8 w Lublinie na Starym Mieście - tutaj urodziła się pisarka Janina Porazińska (1881-1971) Na budynku znajduje się tablica upamjętniająca to miejsce.
Janina Porazińska pisarka, poetka, dramatopisarka, redaktorka i tłumaczka, tworząca przede wszystkim dla dzieci. Tłumaczyła także literaturę skandynawską i szwedzkojęzyczną.
Jest autorką tak znanych wierszy i opowiadań jak: Kichuś majstra Lepigliny, W Wojtusiowej izbie, Kozucha Kłamczucha, Dwie Dorotki, Agata nogą zamiata, Niebieska dziewczynka, legendy o Szewczyku Dratewce, opowieści biograficznej o Janie Kochanowskim Kto mi dał skrzydła.
W 1961 roku ukazały się jej wspomnienia I w sto koni nie dogoni, gdzie między innymi opisywała swoje dzieciństwo spędzone na lubelskim Starym Mieście.
✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧
Plac Rybny i Pałac Pawęczkowskiego
Ulica Rybna (wczesniej nazywana Łazienną) przechodziła w plac, zwany początkowo Psią Górką. Tutaj w
XVI wieku znajdowala sie wytwórnia wosku. Plac
ten później zmienił nazwę na Plac Rybny - tu sprzedawano ryby łowione w
Czechówce.
Na placu tym znajdowały się także drewniane
budynki miejskie: były to łaźnia miejska i dom publiczny zwany lupanarem. Lupanar prowadzony był przez miejskiego kata mieszkajacego
nieopodal w Baszcie Katowskiej, w pobliżu dzisiajszej kamienicy przy ulicy Kowalskiej 5.
Plac Rybny stał się miejscem reprezentacyjnym w XIX wieku, gdy stanął tu pałac Pawęczkowskiego, jeden z
najelegantszych gmachów ówczesnego Lublina.
Historia tego palacu jest trochę niezwykła. Maria Antonina hr. Ronikierowa w swoim Ilustrowanym Przewodniku po Lublinie z 1901 roku tak pisała o tej budowli:
"Pałac Pawęczkowskiego dawniej kościół OO.Trynitarzy.
W 1728 r. dnia 28 maja Trynitarze sprowadzeni do Lublina przez Jerzego hr. na Wiśniczu i Jarosławiu, księcia Lubomirskiego hetmana i oboźnego koronnego, starostę sandeckiego, otrzymali od księcia Konstantego Felicyana na Szaniawach Szaniawskiego biskupa krakowskiego i księcia Siewierskiego pozwolenie, na urządzenie kaplicy prywatnej, dopóki kościoła mieć nie bedą, aby mogli odprawiać Mszę św. i inne nabożeństwa, ale, gdy książe Lubomirski z kościołem się nie spieszył więc w r. 1731 Mikołaj z Grodkowa, herbu Dębno Łoś, kasztelan lwowski, założył dla nich kościół i klasztor i wzniósł gmachy dziś istniejące pod No 70."
Budowy nie ukończono, powodem była najprawdopodobniej śmierć głównego fundatora świątyni Michała Łosia i brak funduszy. Nieukończony kościół trynitarski był ostatnią fundacją klasztorną, jaka powstała w przedrozbiorowym Lublinie. Po
kasacie zakonu jezuitów trynitarze przenieśli się do zabudowań
pojezuickich.
Opuszczoną, siedzibę po trynitarzach, nabył na publicznej licytacji Jan Pawęczkowski - fryzjer lubelski w 1824 r. (w 73 lata od przerwania prac budowlanych). Jan Pawęczkowski zapłacił za gmach kościelno-klasztorny 4,033 złp. i cały gmach przebudował na dom mieszkalny*(obecnie ul Rybna 10). Złośliwi, a może i zazdrośni lublinianie nazwali kamienicę Pałacem Pawęczkowskiego.
"W 1865 roku też na publicznej licytacyi nabył te gmachy Gerszon Rosenbatt za 133,326 złp. - Dziś należy do Porazinskiego Edwarda."* (1901 rok). Edward Poraziński to ojciec pisarki Janina Porazińskiej (1882-1971), która urodziła się w sąsiedniej kamienicy, Rybna 8.
Pałac Pawęczkowskiego widziany z ulicy po Farze
✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧
Uliczka Ku Farze - wąska uliczka łącząca Plac Rybny z ulicą Grodzką i Placem Po Farze. Jest jednym z niewielu przejść zachowanych do dzisiaj.
Uliczkę te zlikwidowano w koncu XVIII wieku (1796), gdy rozbudowywano kamienicę Grodzka 14. W
1954 roku podczas prac związanych z odbudową Starego Miasta odnaleziono
tę uliczke. Po usunięciu muru
nazwano ją Ku Farze.
✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧
W 1874 roku wybudowano prowadzące w dół, do ulicy Kowalskiej
przejście, które funkcjonuje do dzisiaj i jest zwane Zaułkiem Hartwigów. Powstałe wówczas schody istnieją do dziś.
*Maria Antonina hr. Ronikierowa - Ilustrowany Przewodnik po Lublinie, 1901
Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN”
Lublin wiosna 2019, jesien 2022
