Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie
"Familia książąt Czartoryskich, nazwana w Polsce
w ostatnich czasach po prostu "Familią",
familia najwybitniejsza...
w ostatnich czasach po prostu "Familią",
familia najwybitniejsza...
Jest to jedyna w Europie rodzina prywatna,
która ma swoje własne dzieje polityczne;
poza tym ogniskuje ona w sobie również
dzieje literatury całego stulecia."
która ma swoje własne dzieje polityczne;
poza tym ogniskuje ona w sobie również
dzieje literatury całego stulecia."
Adam Mickiewicz, Literatura słowiańska, kurs drugi, wykład XI*
 |
| Alexander Roslin - Portret Izabeli z Flemingów Czartoryskiej, 1794 |
Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie zostało założone przez księcia Władysława Czartoryskiego (1828-1892), wnuka i dziedzica księżnej Izabeli z Flemingów Czartoryskiej.
Początki tego muzeum sięgają 1801 roku - kiedy Izabela Czartoryska (1746-1835), sześć lat po rozbiorze Polski założyła muzeum w wiejskiej rezydencji rodziny Czartoryskich w Puławach.
Zbiory Izabeli znajdowały sie w Świątyni Sybilli i zawierały dzieła malarstwa europejskiego XIII-XVIII (była tu słynna Dama z gronostajem Leonarda da Vinci), zabytki rzemiosła artystycznego od czasów średniowiecznych do XIX wieku, sztukę starożytną, militaria...
W wyniku powstania listopadowego i grożącej konfiskaty ze strony zaborców rosyjskich zbiory muzeum Izabeli wywieziono w 1831 roku do Paryża.
W 1870 roku książę Władysław Czartoryski przywiózł do Krakowa kolekcję z Paryża. Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie zostało otwarte w 1876 roku. Na kolekcje muzeum składały sie trzy zbiory: Archiwum z Kórnika, Biblioteka Sieniawska, zbiory puławskie Izabeli Czartoryskiej.
Zbiory Izabeli znajdowały sie w Świątyni Sybilli i zawierały dzieła malarstwa europejskiego XIII-XVIII (była tu słynna Dama z gronostajem Leonarda da Vinci), zabytki rzemiosła artystycznego od czasów średniowiecznych do XIX wieku, sztukę starożytną, militaria...
W wyniku powstania listopadowego i grożącej konfiskaty ze strony zaborców rosyjskich zbiory muzeum Izabeli wywieziono w 1831 roku do Paryża.
W 1870 roku książę Władysław Czartoryski przywiózł do Krakowa kolekcję z Paryża. Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie zostało otwarte w 1876 roku. Na kolekcje muzeum składały sie trzy zbiory: Archiwum z Kórnika, Biblioteka Sieniawska, zbiory puławskie Izabeli Czartoryskiej.
W ubieglym roku część zbiorów książąt Czartoryskich była prezentowana w Muzeum w Puławach, które powstało w 2009 roku pod patronatem rodziny książąt Czartoryskich.
Portret Izabeli z Flemingów księżnej Czartoryskiej, Kazimierz Wojniakowski, 1796
Maria z Czartoryskich Wirtemberska - Heinrich Friedrich Füger.
Najstarsza córka Izabeli, dla której rodzice wybudowali Pałac Marynki w Parku Puławskim. Miał to być jej posag, gdy wychodziła za mąż za księcia Ludwika, księcia Wirtembergii.
Najstarsza córka Izabeli, dla której rodzice wybudowali Pałac Marynki w Parku Puławskim. Miał to być jej posag, gdy wychodziła za mąż za księcia Ludwika, księcia Wirtembergii.
Teresa, najstarsza córka księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego i Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej zmarła tragicznie w wieku 15 lat. W Pałacu Błękitnym w Warszawie doszło do nieszczęśliwego wypadku – od ognia z
kominka zapaliła się sukienka Teresy. Mimo natychmiastowej pomocy, Teresa zmarła w wyniku
poparzeń.
W grudniu 2020 roku podczas remontu puławskiego kościoła św.
Józefa znaleziono pamiatki po Teresie. Znajdowały się w skrytce w jednym z filarów kościoła.
Zofia z Czartoryskich Zamoyska (1778-1837) – córka Izabeli Czartoryskiej. Zofia z Czartoryskich Zamoyska była uważana za najpiękniejszą kobietę swoich czasów i często była portretowana. Wyszła za mąż za Stanisława Kostkę Zamoyskiego.
Została matką dziesięciorga dzieci i dlatego była nazywana „Matką Rodu Zamoyskich”,
Wyjechała za granicę ze względu na problemy zdrowotne. Zmarła 27 lutego 1837 roku we Florencji na skutek gruźlicy.
Nagrobek
księżnej Zofii Zamojskiej z XIX wieku Lorenzo Bartolini znajduje się w
kościele Santa Croce w kapicy Salviati (niedostępnej do zwiedzania). Kopia tego nagrobku znajduje się w pałacu Zamojskich w
Kozłówce k/Lublina.
Rzeźby przedstawiające księcia Adama Jerzego Czartoryskiego (1770–1861) i jego żonę Annę z Sapiehów księżnę Czartoryską (1799-1864) wykonane przez jednego
z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy okresu romantyzmu, Władysława
Oleszczyńskiego (1808–1866) pochodzącego z okolic Puław. 
Władysław Czartoryski (1828-1894) - wnuk Izabeli Czartoryskiej, syn Adama Jerzego. Władysław Czartoryski był działaczem politycznym na emigracji, kolekcjonerem sztuki, założycielem Muzeum Czartoryskich w Krakowie.
❊ ❊ ❊ ❊ ❊ ❊
"Dama z gronostajem" Leonarda da Vinci to jeden z najpiękniejszych portretów na świecie; najważniejszy i najcenniejszy obraz w polskich zbiorach muzealnych.
Arcydzieło
to namalował 38-letni Leonardo w roku 1490 w Mediolanie. Obraz
przedstawia dziewczynę trzymającą na lewej ręce białe zwierzątko,
gronostaja (odmianę łasicy), a prawą - głaszczącą jego futerko. Obraz
został kupiony około roku 1800 przez księcia Adama Jerzego
Czartoryskiego, który ofiarował go swojej matce Izabeli Czartoryskiej.
Izabela umieściła ten obraz w 1809 roku w Domku Gotyckim w Puławach – pierwszym na polskich ziemiach muzeum "narodowym".
Rok temu widziałam ten obraz w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie.
Obraz Dama z gronostajem jest obecnie eksponowany w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie - razem z innym obrazem skradzionym w czasie II wojny - Pejzażem z miłosiernym Samarytaninem pędzla Rembrandta.
Trzeci obraz z tej niezwyklej grupy: Portret młodzieńca Rafaela Santi
Trzeci obraz z tej niezwyklej grupy: Portret młodzieńca Rafaela Santi
jest w dalszym ciagu nie odnaleziony.Te trzy obrazy były najcennieszymi eksponatami w całej kolekcji rodziny Czartoryskich i nazwane były Wielką Trójką.
Profesor Karol Estreicher odzyskał i sprowadził do
Polski wiele dzieł sztuki zrabowanych podczas II wojny światowej, najcenniejsze z nich to: obraz Leonarda da
Vinci "Dama z gronostajem" oraz ołtarz Wita Stwosza.
❊ ❊ ❊ ❊ ❊ ❊
Portrety rodzinne Jagiellonów - Lucas Cranach Młodszy (1515-1586) niemiecki malarz
Zygmunt Stary, Bona Sforza, Zygmunt August, Elżbieta Austriacka,
Barbara Radziwiłłówna,
Katarzyna Austriacka, Izabela Jagiellonka,
Katarzyna Jagiellonka, Zofia Jagiellonka, Anna Jagiellonka
Portrety Zygmunta Augusta i jego siostry Jadwigi Jagiellonki (1513-1573) królewny polskiej, księżniczki litewskiej, elektorowej brandenburskiej.
Portret Izabeli Elżbiety Potockiej z domu Lubomirska as Polyhymnia. (Izabela była córka siostry Adama Kazimierza Czartoryskiego, męża Izabeli z Flemingów, pani na Puławach).
Portrety żon króla Zygmunta II Augusta (1520-1572):
Elżbiety Austriaczki (1526-1545) i Barbary Radziwiłłowej (1520 lub 1523-1551)
Portrety Zygmunta Augusta i jego siostry Jadwigi Jagiellonki (1513-1573) królewny polskiej, księżniczki litewskiej, elektorowej brandenburskiej.
Portret Marii Leszczyńskiej - królewna polska, królowaj Francji, żona króla Ludwika XV, Jean-Marc Nattier (druga połowa XVIII w.)
Portret Izabeli Elżbiety Potockiej z domu Lubomirska as Polyhymnia. (Izabela była córka siostry Adama Kazimierza Czartoryskiego, męża Izabeli z Flemingów, pani na Puławach).
Michele Tosini, Wenus Zwycięska (Venus Victrix), XVI wiek
P - Portret mężczyzny zakładającego rękawiczkę, Jan Mostaert (1475-1555) malarz holenderski;
L - Portret Giuliano de' Medici, naśladowca Sandro Botticellego (1445–1510);
Syreny - Teofil Kwiatkowski, 1845
Kupidyn opuszczający Psyche, Paryż lata 1730-te
❊ ❊ ❊ ❊ ❊ ❊
Tę piekną misę widziałam w Muzeum książąt Czartoryskich w Puławach
Misa - Sycylia, początek XVII wieku, miedź złocona, korale, emalia
Szkatuła, według tradycji, należąca do księcia Józefa Poniatowskiego 1763-1813; Polska lub Włochy XVII lub XVIII wiek
Para brzytew w futerale
 |
| źródło: internet |
Pierre Fromery (1659-1738) - szkatuła pancerna należąca do króla
Auguta II, Berlin przed 1733
Rzeźba smoka chińskiego w Muzeum Czartoryskich
 |
| źródło: internet |
❊ ❊ ❊ ❊ ❊ ❊
Pamiątki po Fryderyku Chopinie (1809-1849) - jest to zbiór należący do księżnej,
Marceliny z Radziwiłłów Czartoryskiej (1817–1894). Pamiątki te prezentowane są w małym XIX-wiecznym "saloniku".
Księżna Marcelina z Radziwiłłów Czartoryska była znakomitą pianistkę i interpretatorkę dzieł Chopina. Studiowała w Wiedniu, a następnie w Paryża, gdzie w latach czterdziestych XX wieku
została uczennicą Chopina. W 1840 roku wyszła za mąż za księcia
Aleksandra Czartoryskiego, bratanka księcia Adama Jerzego, przywódcy francuskiej gałęzi rodu Czartoryskich.
Jan Matejko - portret Marceliny z Radziwiłłów Czartoryskiej, Kraków 1874
8Auguste Sandoz (działał po 1793) - portret Marceliny z Radziwiłłów Czartoryskiej, Paryż 1850
Auguste Jean-Baptiste ClésingerPopiersie Fryderyka Chopina (1809 - 1849)
Odlew ręki Fryderyka Chopina Oprócz masek pośmiertnych, często wykonywano odlewy dłoni znanych kompozytorów. Prezentowany odlew lewej dłoni kompozytora podarowała do zbiorow Marcelina z Radziwillów ks. Czartoryska (1817-1894), jego uczennica i przyjaciółka.
Zasuszony bukiecik kwiatów z pogrzebu Fryderyku Chopinie, Paryz 1849
Waza z pokrywa, według tradycji po Fryderyku Chopinie (1809-1849)
Waza powstała w jednej z najważniejszych francuskich manufaktur porcelany, która od 1753 roku nosiła nazwę Manufacture Royale de Porcelanie (Manufaktury Królewskie).
Izabella z Czartoryskich Działyńska (1830-1899) córka księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, siostra Władysława Czartoryskiego, twórcy muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie
Przez większość życia mieszkała w Paryżu. Prowadziła Instytut Polski w Hotelu Lambert, a kiedy wyszła za mąż za Jana Działyńskiego, ziemianina wielkopolskiego, mieszkała także w Gołuchowie. Kolekcjonerka dzieł sztuki, inicjatorka m.in. kolekcji waz antycznych, grafik, obrazów i mebli artystycznych
Izabela Działyńska, myśląc o niepodzielności zbiorów i bazie finansowej muzeum, stworzyła Ordynację Książąt Czartoryskich - chciała, aby jej zbiory miały zabezpieczenie finansowe i były niepodzielne. Chciała też aby społeczeństwo miało dostęp do jej muzeum w Gołuchowie.
❊ ❊ ❊ ❊ ❊ ❊
Militaria w muzeum w Krakowie; zamieszczam kilka zdjęć. Znacznie więcej z nich można znaleźć we wpisie z mojej ubiegłorocznej wizyty w Muzeum Czartoryskich w Puławach. Przedmioty militarne znajdujące się w tym muzeum były wystawione w Sali Gotyckiej tego muzeum.
„Tarcza wróżebna" Jana III Sobieskiego, z przedstawieniem zwycięstwa Konstantyna nad Maksencjuszem w 312 roku pod murami Rzymu, pochodzi z Mediolanu, z drugiej połowy XVI wieku
 |
| źródło: internet |
Wiele elementów wyposażenia wojskowego zostało pięknie ozdobionych kamieniami półszlachetnymi. Tutaj można zobaczyć dekoracje wykonane z turkusu. Korale często wykorzystywano również do tego typu dekoracji.
❊ ❊ ❊ ❊ ❊ ❊
Galeria sztuki starozytnej - Prezentowane są tutaj zabytki sztuki starożytnej: egipskiej, greckiej,
etruskiej i rzymskiej, w tym m.in. sarkofag z Egiptu z mumią młodej
kobiety.
Główna część ekspozycji stanowi zbiór nabyty przez księcia Władysława Czartoryskiego w drugiej połowie XIX wieku
Witraż na drzwiach z herbem rodziny Czartoryskich - Pogoń Litewska
❊ ❊ ❊ ❊ ❊ ❊
Obraz Izabeli Czartoryskiej namalowany przez Alexandra Roslin przedstawiony został w formie grafiki dotykowej (tactile graphics) dostarczajacej informacji przez dotyk. Tego typu obrazy często towarzyszą podręcznikom brajlowskim. Grafika dotykowa jest często wykonywana ręcznie przez osoby transkrybujące brajla (czyli zmiana zwyklego druku na graficzny zapis brajlowski).
Czartoryscy byli potężnym rodem magnackim o wielkich wpływach
politycznych i kulturalnych w Polsce. Po powstaniu listopadowym 1830 roku dwie gałęzie tej familii osiedliły się za granicą – w Wiedniu i w
Paryżu, gdzie odgrywały znaczącą rolę w życiu kulturalnym.
Drzewo genealogiczne Izabeli z Flemingów Czartoryskiej i Adama Kazimierza Czartoryskiego.*
* Zofia Wojtkowska - Saga rodu Czartoryskich, Iskry Warszawa 2020
Gabriela Pauszer-Klonowska - Pani na Pulawach, Czytelnik Warszawa 1978
Strona internetowa Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie