"W podróży" - wystawa w Muzeum Czartoryskich w Puławach

 

 

Sala Rycerska w Muzeum Czartoryskich w Puławach - miejsce wystawy "W podróży”.
"Wiek XVI i XVII wykształcił nowy typ podróżowania, które ukierunkowane było na zdobywaniu wiedzy w zakresie polityki, gospodarki i kultury innych krajów. Grand Tour, czyli tzw. Wielka Podróż była domena europejskich klas panujących, stała się wręcz obowiązkiem młodego człowieka, który podczas kilkuletniej wyprawy poszerzał swoje horyzonty myślowe, nabierał dobrych manier, wyrabiał gust artystyczny."

Wystawa "W podróży" przedstawiała przedmioty które były niezbędne w czasie podróży. Każda z odbywanych podróży wymagała długich i kosztownych przygotowań, które zaczynały się od przygotowania waliz, kufrów, pudełek, sepety (sepet to skrzynka z szufladami do przechowywania klejnotów, dokumentów itp., rozpowszechniona w XVII i XVIII w.)

Gotowalnia podróżna, koniec XVIII wieku (Francja?)

Nocnik podróżny Izabeli Czartoryskiej, XVII/XIX wiek, Anglia(?)

Przybory toaletowe

Fotel składany na czas podróży 

Hebanowa toaletka podróżna (l) i filiżanka ze spodkiem (p), z dekoracją kwiatową, w futerale, ok.poł.XIX wieku, Czechy

Serwis podróżny do kawy, różowy ze złoceniami, w puzdrze; ok.1801, Austria Wiedeń, Cesarska Manufaktura Porcelany

Aparat fotograficzny 1A Speed Kodak należący do Anny z Lubomirskich Radziwiłłowej

Przybory piśmiennicze: 

Sekretarzyk podróżny (l), Sekretarzyk neseser podróżny (p)

Wystawa "W podróży" to także opowieść o polskich podróżnikach: 

"...wystawa przedstawia sylwetki wybranych podróżników, którzy dzięki swoim wyprawom zapisali się na kartach historii.

 

Mikołaj Krzysztof Radziwiłł “Sierotka”, pozostawił opis podróży do Ziemi Świętej, był pierwszym Polakiem, który wszedł na piramidę Cheopsa; 

Jan Potocki - podróżował przez wiekszą część swojego życia, a jego wyprawy miały charakter naukowy, krajoznawczy i etnograficzny; 

Wacław Rzewuski - zwiedził Syrię, Irak, Liban  oraz Palestynę, pozyskał zaufanie i przyjaźń przywódców szczepów beduińskich; 

Aleksander Sapieha - był zafascynowany krajami słowiańskimi, zwiedził Istrię, część Chorwacji, Bośnię, Hercegowinę, Czarnogóra, częściowo Albanię i Turcje, prowadził badania botaniczne i mineralogiczne; 

Władysław Zamoyski - odbył podróż po Australii i Oceanii, skąd przywiózł bogate zbiory etnograficzne i mineralogiczne."

Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (1549-1616) zwany Sierotką, książę, herbu Trąby, syn  Mikołaja Radziwiłła zwanego Czarnym. Odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Opisał ją w pamiętniku z podróży, napisanym ok. 1590, wydanym w Polsce w tłumaczeniu łacińskim (1599) i w języku polskim (Peregrynacja do Ziemi Świętej..., 1607). 

 

Aleksander Antoni Sapieha (1773-1812) - przyrodnik, podróżnik, mecenas.  Wczesne dzieciństwo spędził we Francji. Po powrocie do kraju Aleksander zamieszkał u swojej ciotki Anny Jabłonowskiej i przebywał głównie w Siemiatyczach i Kocku. Anna Jablonowska rozwinęła w Siemiatyczach ośrodek gospodarczy i kulturalny, a głównie naukowy. Stworzyła jeden z najlepszych w ówczesnej Europie gabinetów przyrodniczych, kolekcjonowała skały i minerały. Poznanie Józefa Maksymiliana Ossoliskiego przez Sapiehę spowodowało zainteresowanie się historią, kulturą i językiem krajów słowiańskich. Sapieha dużo podróżował, wyjeżdżał min. do Wiednia, Paryża, dwukrotnie odbył podróż na Bałkany. Zwiedził Istria, Chorwację,Bosnie, Hercegowinę, Czarnogórę, Albanię i Turcje. Swoje wojaże opisał w opracowaniu Podróże w krajach słowiańskich odbywane w latach 1802 i 1803 przez księcia Sapiehe, członka kilku Akademików i Towarzystw  Uczonych.

Jan Potocki (1761-1815) - pisarz, podróżnik, hostoryk i językoznawca. Od wczesnych lat pociągały go podróże zagraniczne. Był w Holandii, Hiszpanii i Maroku, Dolnej Saksonii i na Kaukazie. Jako kawaler zakonu maltańskiego walczył z piratami berberyjskimi na Morzu Śródziemnym. W roku 1784 był po raz pierwszy w Azji i Afryce. Po pobycie w Stambule udał się do Egiptu, gdzie zachwycał się piramidami. Dokumentował on swoje przygody i podróże, które zostały zebrane w tomie Podróże (Julian Ursyn Niemcewicz przełożył je na język polski). Był jednym z pierwszych badaczy historii i archeologii Słowiańszczyzny. W 1790 roku towarzyszył w locie balonem pionierowi aeronautyki Jeanowi Blanchard, stając się pierwszym Polkiem w historii, który wzniósł się w powietrze. Jego najgłośniejszym dziełem jest Rękopis znaleziony w Saragossie (1805). Zmarł śmiercią samobójczą w 1815 roku.

✮   ✮   ✮   ✮

Na wystawie można zauważyć zwierzęta umieszczone w różnych miejscach; związane to było z podróżami gdzie spotykano zwierzęta, czasem bardzo egzotyczne. Mikołaj Radziwiłł "Sierotka" opisywał w swych dziennikach m.in. kameleony. Arystokratki podróżowały z ulubionymi pupilami, a księżna Izabela Czartoryska wysłała raz w podróż do Petersburga swoją Mimi.

"Charteczka ta wymalowana była moją własnością. Jej wzrost, kształt, kolor, słowem cała postać, zupełnie podług miary jest wzięta. Był to twór osobliwszy w swoim rodzaju i doskonałej piękności. Pełna wdzięków i zgrabności, zastanawiała tych, co ją spotykali. Wierność jej i przywiązanie były szczególne. Marszałek Rzewuski jadąc do Petersburga naparł się tej charteczki i koniecznie nalegał, żeby ją mógł z sobą wziąć. Nie mogłam jej odmówić przyjacielowi, którego bardzo kochałam, ale wymówiłam sobie, że słowem mi honoru zaręczy, iż nikomu jej nie odda, a nawet na czas nie powierzy. Marszałek Rzewuski kilka miesięcy bawił w Petersburgu. Mimi wszystkich zastanawiała swoją pięknością. Dnia jednego imperatorowa Katarzyna oknem ją postrzegła, zdziwiona jej pięknością kazała do siebie zaprosić pana Rzewuskiego z charteczką. Gdy ją z bliska zobaczyła, zaraz oświadczyła mu, że życzy ją zatrzymać. – Jest to rzeczą niepodobną, żebym mógł ją odstąpić – odpowiedział pan marszałek – gdyż nie jest moją, a dałem słowo honoru, że ją nazad przywiozę. Odmówienie była to rzecz nie znana przez Katarzynę i mocno ją obraziło. Dowiedziała się, że charteczka moją była. Mimi długo jeszcze u mnie żyła, do zgrzybiałej starości, ale Puławy trzy razy do szczętu były zrabowane." 

 Izabela Czartoryska 

W Domu Gotyckim księżna Izabela Czartoryska umieściła portret jednego z ulubionych pupili, który w Katalogu pamiątek zachowanych w Gotyckim Domu opatrzony był powyższą anegdotką. Znalazłam ją na Muzeum Czartoryskich w Puławach Facebook.

✮   ✮   ✮   ✮

Na drugim piętrze, w przedsionku do Sali Rycerskiej, była mała ekspozycja wieńców pogrzebowych z krypty książąt Czartoryskich w Sieniawie. Sieniawa to siedziba rodowa rodziny Czartoryskich, jednego z najwybitniejszych rodów dawnej Rzeczypospolitej.
Książę Władysław Czartoryski (wnuk Izabeli) założył tę rodzinną nekropolię w drugiej połowie XIX wieku, sprowadzając prochy członków rodziny Czartoryskich  do Polski. Chciał, aby rodzina, rozsiana po Europie w wyniku zaborów, miała wspólne miejsce spoczynku. Spoczywający tutaj członkowie tej rodziny to znane i zasłużone osoby w historii naszego kraju. 
Wraz z trumnami przywieziono także wieńce. Wieńce te były wykonane w Wiedniu i Paryżu.

Tablica z nazwiskami członków rodu Czartoryskich, których trumny znajdują się w tej krypcie; są to osoby którze urodziły się w rodzinie Czartoryskich, a także osoby które weszły do rodziny poprzez małżeństwa. Jest tu pochowana Cecylia Beydale, która była jedną z wychowanek księżnej Izabeli. W rzeczywistości była ona córką Izabeli Czartoryskiej i pisarza koronnego, Kazimierza Rzewuskiego.

Muzeum Czartoryskich w Puławach, wystawa „W podróży”- przygotowana została wspólnie z Muzeum w Nieborowie i Arkadii, Oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Fundacją Trzy Trąby.

&

Informator wystawy "W podróży",  Muzeum Czartoryskich w Puławach

Pani na Puławach - Gabriela Pauszer-Klonowska