Między Placem Litewskim a ulicą Lipową - spacer Krakowskim Przedmieściem

Druga część spaceru Krakowskim Przedmieściem -  za Placem Litewskim zaczyna się część Krakowskiego Przedmieścia która ukształtowała się w zasadzie w XX wieku, co widać po skali wystawianych tu budynków. Ulica kończy się na wysokości ulicy Lipowej.

✮ Krakowskie Przedmieście 56 - Grand Hotel Lublinianka wybudowany w latach 1899-1900 jak Kasa Przemysłowców Lubelskich według projektu architekta Gustawa Landau. Gmach o architekturze eklektycznej.

Do wybudowania tego gmachu wyburzono stający w tym miejscu parterowy domek mieszkalny, w którym urodził się pisarz Klemens Junosza-Szaniawski.

Inicjatorem budowy okazałego gmachu i założycielem Kasy Pożyczkowej Przemysłowców Lubelskich był Adolf Frick (1846-1891) polski przemysłowiec, piwowar i działacz społeczny. Kasa ta wspierała działalność gospodarczą poprzez udzielanie tanich kredytów inwestycyjnych i obrotowych. Była to największa spółdzielnia oszczędnościowo-kredytowa, która obejmowala 40% wszystkich obrotów kredytowych w mieście.

Podczas II wojny światowej budynek zajęli okupanci, urządzając w nim Dom Niemiecki. W 1951 roku skarb państwa przeznaczył gmach na cele hotelarskie.

W okresie międzywojennym hotel był miejscem towarzyskich spotkań w kawiarni Rutkowskiego mieszczącej się w tym budynku - obecnie Lublinianka.

 

✮ Krakowskie Przedmieście 37 budynek dawnego banku Polskiego. 

Budynek powstał w latach 1912–1914 według projektu architekta gubernialnego Włodzimierza Sołowiewa w miejscu dawnej komory celnej. Architektonicznie reprezentuje styl empiru petersburskiego.

Od początku powstania był przeznaczony na cele bankowe.

Na początku mieścił się tutaj zaborczy Bank Państwa Rosji. W okresie międzywojennym działał tu także Bank Polski (otwarty 3 maja 1924 roku). Później był tam Narodowy Bank Polski. 

 

✮ Krakowskie Przedmieście 58 - kamienica ta została wybudowana w 1886 roku. Do 1888 roku została rozbudowana do dzisiejszego stanu. W okresie międzywojennym w kamienicy mieściły się cztery sklepy, cukiernia, zakład fryzjerski, szewski i magazyn bławatny.

✮ Krakowskie Przedmieście 60 - kamienica została wybudowała około 1881 roku. Jest budynkiem usługowo-mieszkalnym.

✮ Krakowskie Przedmieście 62 - Pałac Morskich.W XIX wieku przy Krakowskim Przedmieściu w pobliżu kościoła ewangelickiego znajdowały się liczne dworki z ogrodami na zapleczu. Jednym z najstarszych był pałacyk Morskich, wybudowany z końca  XVIII wieku. Przebudowa obiektu w 1846 roku z inicjatywy hr. Ignacego Morskiego nadała mu rezydencyjny  charakter. Pałac został zbudowany w II połowie XVIII wieku.

W 1846 roku pałac kupił lubelski przemysłowiec szkockiego pochodzenia, Aleksander McLeod. W 1864 roku Robert Moritz i Aleksander McLeod uruchomili tu niewielką fabrykę narzędzi rolniczych. Później, ta fabryka przeniesiona została w 1899 roku w widły rzek Bystrzycy i Czarniejówki (obecnie galeria Gala). Była to już samodzielna fabryka maszyn rolniczych W. Moritz.  

Po 1917 roku budynek był siedzibą Resursy Kupieckiej. 

Podczas okupacji w pałacu mieściły się niemieckie urzędy starostwa.

Po wojnie Wieczorowy Uniwersytet Maksizmu i Leninizmu (WUML)

Od 2009 pałac jest siedziba użytkowany jest przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury.

✮ Krakowskie Przedmieście 64 - ten budynek był budowany z myślą o funkcji bankowej.
Zanim jednak powstał tu bank, dwóch Szkotów - Jan Duglas i Andrzej Kedsile - od 1835 roku produkowało w tym miejscu młocarnie i sieczkarnie pod szyldem Wytwórni Maszyn Rolniczych. Zakład upadł, potem dwóch innych Szkotów (braci Dawida i Douglasa Baird) wytwarzało tu pługi, ale i to przedsięwzięcie nie powiodło się. 

W 1864 roku Robert Moritz wraz z MacLeod zostali wspólnikami Szkotów,

przenosząc tę małą fabrykę na Krakowskie Przedmieście 62.

Tę nieruchomość wykupił w latach 30-tych XX wieku największy bank międzywojennej Polski - Bank Gospodarstwa Krajowego, który planowal wznieść swoją siedzibę w tym miejscu.  

Do zaprojektowania gmachu bank zatrudnił trzech architektów: Jerzego Pańkowskiego, Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcę. Lachert i Szanajca to czołowe nazwiska polskiej awangardy dwudziestolecia międzywojennego.

Budynek banku z Krakowskiego miał być przykładem funkcjonalizmu, czyli kierunku, w którym najważniejsza jest funkcja obiektu i od niej uzależnione są wszystkie elementy, takie jak materiał, konstrukcja, forma plus minimalne dekoracje. Budowa banku zakończyła się w listopadzie 1935 roku. W 1957 przeszedł na własność Skarbu Państwa i był użytkowany przez NBP. Teraz siedzibę ma w nim bank PKO S.A.

 

 

✮ Kamienica przy ulicy Krakowskie Przedmieście 39 została wybudowana w 1885 roku. W okresie międzywojennym w budynku mieściła się Wojskowa Komenda miasta Lublina. 
W latach 1929-34 w oficynach kamienicy mieszkała matka Józefa Czechowicza, Małgorzata. 
W budynku tym znajdowała się też bardzo znana cukiernia J. Rozmusa, która słynęła z wykwintnych pączków i pierników na górskim miodzie.
W II połowie XIX wieku mieścił się tu Hotel Bawarski, zwany powszechnie Pod Białym Koniem. W 1912 roku nieruchomość przeszła na własność Banku Komercyjnego w Warszawie. 

✮ Kamienica przy ulicy Krakowskie Przedmieście 41 została wybudowana w latach 90-tych XIX wieku.

✮ Krakowskie Przedmieście 43 - ten postklasycystyczny pałac wybudowany był w latach 1874-1876 według projektu warszawskiego architekta Juliana Ankiewicza dla Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Jest uważany za jeden z najpiękniejszych budynków w Lublinie. Postacie zdobiące budynek przedstawiają Fortunę z kołem i Cerevę* z kłosami. Nie ma tu Temidy. Dziś jest to budynek Sądu Okręgowego.

*Ceres, Cerera, Cefera - w mitologii rzymskiej bogini urodzaju, utożsamiana z grecką Demeter.
Fortuna - w mitologii rzymskiej bogini kierująca ludzkimi losami; traktowano ją jako bóstwo zarazem szczęścia i nieszczęścia.
Temida - w mitologii greckiej bogini i uosobienie sprawiedliwości, prawa i wiecznego porządku.

 

✮ Krakowskie Przedmieście 49 - kamienica ta została wybudowana w 1913 roku. Autorem projektu był Bronisław Kochanowski.

W okresie międzywojennym mieściła się tutaj prywatna klinika chirurgiczna dr Adama Kazimierza Majewskiego. Była to bardzo nowoczesna klinika w tym czasie. W okresie II wojny światowej przejęta została przez okupanta hitlerowskiego. 

Syn dr Adam Kazimierza Majewskiego, także Adam i lekarz, brał czynny udział w działaniach II wojny światowej. Jest on autorem kilku książek wspomnieniowych z tego okresu. Jedną z jego książek jest ''Wojna, ludzie i medycyna".

Ojciec dr Adam Kazimierza Majewskiego to Adam August Ignacy Majewski, adwokat. Za udział w powstaniu styczniowym został skazany przez sąd
wojenny na karę śmierci, którą zamieniono mu na 10 lat ciężkich robót na Syberii. Do kraju powrócił w końcu roku 1876 i osiadł na stałe w Lublinie.  

✮ Krakowskie Przedmieście 53

✮ Krakowskie Przedmieście 55

✮ Krakowskie Przedmieście 57 - kamienica została wybudowana w latach 1909–1911. Na narożu pomiędzy oknami umieszczone są cztery rzeźby: postacie chłopców i dziewcząt w strojach ludowych. W zwieńczeniu na narożach znajduje się pełna attyka. Ja zawsze nazywałam ten budynek: kamienicą z krakowiakami.

✮ Krakowskie Przedmieście 59 - fasada eklektyczna z elementami secesyjnymi.

Aleje Racławickie 6, architekt Włodzimierz Sołowiew, tworca wielu kamienic secesyjnej w Lublinie

Niedaleko ulicy Lipowej, na początku Aleji Racławickich znajduje się nowoczesny budynek Lubelskiego Centrum Konferencyjnego który otrzymał Nagrodę Roku Stowarzyszenia Architektów Polskich.

 

Przed budynkiem znajduje się polska ławeczka, jedna z szesnastu ławeczek znajdujących sie w różnych miastach Polski. Każda z tych ławek miała regulamin/instrukcje użytkowania. 

I to sa niektóre z kilkunastu punktów tej instrukcji:
* „ławka to instalacja przeznaczona do rekreacji i wypoczynku, składająca się z siedziska, stelażu w kształcie konturów Polski wraz z podestem zabezpieczonym łańcuchem",
*„Należy z niej korzystać tylko w pozycji siedzącej, trzymając się poręczy stanowiących umocowanie ławki i opierając się o oparcie",
*"Na ławce mogą przebywać maksymalnie 3 osoby, przy czym łącznie obciążenie nie może przekraczać 225 kg",

* „Osoby oczekujące na skorzystanie z ławki powinny znajdować się poza obrębem całej instalacji w odległości 1,5 metra",

*A w bezpośredniej przestrzeni instalacji obowiązywał bezwzględny zakaz spożywania alkoholu, środków psychotropowych i odurzających, palenia tytoniu, papierosów elektronicznych oraz używania otwartego ognia",

 

Niedługo po tym jak widziałam tę ławeczkę w Lublinie z prasy polskiej dowiedziałam się, że ławeczki te zaczynają być usuwane.

Henryk Gawarecki, Czesław Gawdzik - Ulicami Lublina, wydawnictwo Lubelskie 1976

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN”