Muzeum Książąt Czartoryskich w Puławach

Muzeum w Puławach powstało w 2009 roku pod patronatem rodziny książąt Czartoryskich. Mieści się w pałacu wzniesionym według barokowego projektu Tylmana z Gameren w latach 1676-1679. W latach 1785-1810 pałac został przebudowany w stylu klasycystycznym przez rodzinę Czartoryskich według projektu Chrystiana Piotra Aignera.

Zgromadzone eksponaty związane z Adamem Kazimierzem Czartoryskim jego żoną Izabela z Flemingow Czartoryską ich dziećmi i wnukam.

Muzeum Czartoryskich w Puławach w swoich zbiorach posiada dzieła sztuki oraz obiekty zgromadzone przez księżną Izabelę Czartoryską oraz jej wnuka Władysława Czartoryskiego, który powiększał rodzinną kolekcję podczas emigracji w Paryżu. Wśród eksponatów są m.in.: obrazy, militaria, obiekty codziennego użytku (porcelana, sztućce), pamiątki rodzinne...

Na drzewie przed pałacem zawisły zwierzęta - związane to było z aktualną wystawą "W podróży", która miała miejsce w pałacu w czasie mojej wizyty.

Jeden z dwóch marmurowych lwów znajdujących się w sieni pałacu Czartoryskich

W pomieszczeniu na parterze pałacu pierwsza część stałej wystawy przedstawia rodzinę książąt Czartoryskich, ich portrety, pamiątki rodzinne oraz zbiory pierwszego polskiego muzeum.

Portret Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej, kopia w/g Alexandra Roslina z 1774 rok, Polska, XIX w.

Portret Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej, koniec XIX wieku

Popiersie Izabeli Czartoryskiej w/g odlewu pośmiertnego - Alois Roll, Polska, XIX wiek. Po prawej stronie widać duży klucz - jest to klucz do Domu Gotyckiego.

Portret Teresy Czartoryskiej (1765-1780) - najstarsza córka Izabeli i Adama Kazimierza Czartoryskich, znana ze swojej urody i inteligencji. Zmarła tragicznie w wieku 15 lat od poparzeń doznanych na skutek zapalenia się jej sukni od kominka.

W gablocie pod portretem znajdują się pamiatki po Teresie. Znalezione one zostały w grudniu 2020 roku podczas remontu puławskiego kościoła św. Józefa. Znajdowały się w skrytce w jednym z filarów kościoła.

Wśród nich znaleziono m.in. drewnianą szkatułkę z metalowymi aplikacjami, torebeczkę, szkaplerz z Matką Bożą, medaliony, pierścionek, pukle włosów wraz z plecioną siatką na włosy, grzebyczki oraz poszewkę na poduszkę, prawdopodobnie z trumny księżniczki Teresy.

Zofia (1779-1837) najmłodsza córka Izabeli i Adama Kazimierza Czartoryskich. Zofia poślubiła Stanisława Kostkę Zamoyskiego, syna kanclerza Andrzeja Zamojskiego. Nazwana była "Matka Rody Zamoyskich" gdyż urodziła dziesięcioro dzieci. Zły stan zdrowia spowodował wyjazd Zofii za granicę. Zmarła w lutym 1837 roku na gruźlicę we Florencji. Została pochowana w kościele Santa Croce, a rzeźbę jej nagrobka wykonał Lorenzo Bartolini. Kopię tego nagrobka można zobaczyć w kaplicy pałacowej w Kozłówce.

Portret Zofii z Czartoryskich Zamojskiej - Mathieu-Deroche, 1900 rok

Głowa i ręce Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej wg odlewu pośmiertnego.

Na drugim planie różaniec Marii z Czartoryskich Wirtemberskiej, pocz.XIX wieku, srebro i drewno. Maria była starszą siostrą Zofii.

Portret Anny z Sapiehów Czartoryskiej (1799-1864) żony najstarszego syna Izabeli- Adama Jerzego Czartoryskiego. Przebywając na emigracji w Paryżu prowadziła intensywaną działalność społeczną. Organizowała słynne bale dobroczynne połączone z aukcjami (tzw.wenty). Założyła Towarzystwo Dobroczynności Dam Polskich i otworzyła w Hôtelu Lambert Instytut Panien Polskich. Dom św.Kazimierza w Paryżu był także częścią jej działalności społecznej (w tym Domu mieszkał i zmarł poeta Cyprian Kamil Norwid).

‚

Władysław Czartoryski (1828-1894) - młodszy syn Adama Jerzego Czartoryskiego i Anny z Sapiehow. Wykształcony w Paryżu. Pod koniec życia swojego ojca Władysław przejął kierownictwo obozu politycznego Hôtel Lambert. Władysław kontynuował emigracyjną myśl Adama Jerzego. aby "oświecić rządy i opinie Zachodu" w sprawie polskiej, ale skupił się głównie na działaniach z zakresu kultury narodowej. Po powrocie do Krakowa w 1876 roku utworzył Muzeum Książąt Czartoryskich. Zebrał w nim pamiątki puławskie, które uzupełnił o nowe obiekty i dzieła sztuki.

Poza portretami przedstawiającymi rodzinę książąt Czartoryskich w tej części muzealnej znajdowały się zbiory pierwszego polskiego muzeum i pamiątki rodzinne.

Biurko, Węgry, 2. poł. XVII w., drewno politurowane, marmur, mosiądz,

Piękne inkrustowane meble, na pierwszym stoliku widać motyw muzyczny

Na wystawie przedstawione były zabytkowe zegary

Przycisk do papieru - odlew ręki Adama Jerzego Czartoryskiego, 1861 rok

Zasuszony bukiecik kwiatów z pogrzebu Fryderyka Chopina, Francja, 1849 rok, kwiaty, wstążka z krepy, tektura, rama drewniana złocona

Pieczęć do lakowania korespondencji wysyłanej z pałacu

Komplet toaletowy z pałacu Hôtel Lambert, Wiedeń, 1872-1886, srebro

Militarne czapki

✮ ✮ ✮ ✮ ✮ ✮ ✮ ✮ ✮

Muzeum Czartoryskich w Puławach - Sala Kamienna (Muzyczna)

Sala Kamienna (Muzyczna) - swą nazwę zawdzięcza kamiennej posadzce pochodzącej prawdopodobnie z początku XIX wieku. Na ścianach znajdują się dekoracje muzyczne (nawiązujące do czasów Czartoryskich), które przyczyniły się do nadania nazwy Sali Muzycznej.

Za czasów Czartoryskich była tutaj jadalnia - podobno przy dwóch stołach mogło biesiadować sto piećdziesiąt a może i dwieście osób.

W sali prezentowane są obiekty związane z tradycja ucztowania: porcelanowe serwisy, łyżki, patery oraz inne obiekty sztuki użytkowej ozdobione technika emalierska czy wybitymi monetami.

Misa - Sycylia, początek XVII wieku, miedź złocona, korale, emalia.

Łyżka, nóż, widelec - Sycylia, XVII wiek, srebro, złoto, koral, stal, muszla. Według tradycji puławskiej sztucie należały do królowej Barbary Radziwiłłówny.

W Sali Muzycznej znajdują się różne serwisy; nawiększym z nich jest serwis obiadowy, Parchatka. Wykonany był w manufakturze porcelany w Korcu i był jednym z pierwszych tak dużych serwisów w Polsce. Do naszych czasów przetrwało 109 sztuk tego serwisu, z których część była pokazana na puławskiej wystawie.

Serwis śniadaniowy tête-à-tête, Saksonia, Miśnia, 1775-1800

Angelica Kauffman - portret prawdopodobnie Konstancji Sobolewskiej, Rzym, 1785 rok

Rzeźba śpiącej pumy - Włochy 1803, marmur z Carrary.

Rzeźba ta była ustawiona na naturalnej skale przy jednym z wejść do grot znajdujacych sie na zboczu skarpy wślanej. Zamówił ją i przyslał do Pulaw z Rzymu książe Adam Jerzy Czartoryski na proźbę swojej matki, Izabeli Czartoryskiej.

✮ ✮ ✮ ✮ ✮ ✮ ✮ ✮ ✮

Muzeum Czartoryskich w Puławach - Sala Gotycka

Piekna Sala Gotycka z ostrołukowymi sklepieniami gwiaździstymi na filarach powstała jako sala balowa. Tutaj znajdują się pamiątki związane ze sławnymi ludźmi a także militaria - średniowieczne miecze: krzyżaków i templariuszy, tarcza według księżnej pochodząca z pierwszej krucjaty.

Witalis Dąbrowski - Portret Jana III Sobieskiego, Polska 1854

Pamiątki związane z Tadeuszem Kościuszką

Zbroja:

Helm zamkniety - Włochy północne, początek XVII wieku, stal kuta, trybowana, brąz;

Kirys (napiersnik i naplecznik) zbroi zachodniej - Włochy, druga połowa XVI wieku, stal kuta, trybowana, rytowana;

Kolczuga - Wenecja (?), XVII wiek, stal kuta

Siodło - Polska XVII/XVIII wiek, drewno, skóra, blacha srebrna złocona, kameryzowana, inkrustowana, trybowana, aksamit, nic srebrna, blacha srebrna złocona, kamienie szlachetne.

Według tradycji puławskiej siodło Michała Opalińskiego lub Łukasza Opalińskiego

Łukasz Opaliński (1612-1662) marszałek nadworny koronny, poeta i teoretyk literatury. W wyniku małżeństwa z Izabelą Tęczyńską stał się właścicielem położonej obok Puław Końskowoli. Pochowany w krypcie tamtejszego kościoła. Przodek Adama Kazimierza Czartoryskiego.

Od góry:

*Szabla z pochwą, Turcja, XIX wiek, stal, srebro, kość bydlęca,

*Szabla typu kilidż, z pochwą - Turcja II polowa XVIII wieku/początek XIX wieku, stal, srebro, drewno, turkusy, korale

*Szabla z pochwą - Turcja XVIII/Xix wiek, stal damasceńska, srebro, drewno, skóra, kość

*Pistolet, Francja, Afryka Północna (zdobienie), XVIII wiek, drewno, srebro, stal kuta, koral; (u góry);

*Pistol, Kaukaz, XVIII wiek, stal kuta, srebro złocone, oksydowane, niello, skóra;

(niello to czarny związek siarki ze srebrem, ołowiem lub miedzią, używany do wypełniania grawerowanych wzorów w srebrze lub innych metalach)

Prawa część ekspozycji:

Tarcza - Persja, XVII wiek, skóra malowana, srebro, żelazo kute,

strzały do łuku - Polska, XVII wiek, żelazo, drewno, pióra;

Łuk typu wschodniego - Lwów, XVii wiek, drewno róg, brąz, skóra;

Wyposażenie łucznika - łubie, kołczan - Polska XVII/XVIII wiek, skóra, brąz złocony, kameryzowany, turkusy;

Kołczan, łubie – futerał na strzały do łuku, w dawnych czasach wykonywany z drewna lub skory, wzmacniany i ozdabiany metalowymi okuciami; noszony głównie u pasa.(Wikipedia)

Dwa miecze i tarcza z XV wieku.

L - Miecz dwuręczny krzyżacki, Niemcy, Malbork, pierwsza połowa XV wieku, drewno, stal, brąz. Dar generała Michała Sokolnickiego do kolekcji Domu Gotyckiego;

P - Miecz dwuręczny ceremonialny "po Templariuszach", pierwsza połowa XV wieku, drewno, stal. Według tradycji puławskiej, miecz pierwotnie był przechowywany w katedrze Świętego Zbawiciela w Fuldzie, Niemcy;

Pomiędzy mieczami tarcza z XV wieku, drewno, stal, skóra. Księżna Izabela Czartoryska opisała ją jako tarczę "z pierwszej krucjaty". Podarowana do kolekcji Domu Gotyckiego przez Stanisława Zamoyskiego.

Jeszcze raz powyższe zdjęcie, oznaczone numerami po lewej stronie:

1.Rapier Francosco Ruiz el Viejo, Hiszpania (głownia, Włochy, XVII wiek, stal kuta, cyzelowana, rzeźbiona;

2.Puginał pojedynkowy (lewak) Włochy, druga połowa XVI wieku, stal kuta brąz, drewno;

Rapier i puginał zostały podarowane do Domu Gotyckiego przez księcia Józefa Poniatowskiego bądź generała Michała Grabowskiego;

3.Rapier - Niemcy druga połowa XVI wieku, stal, skóra, drewno, brąz

Według tradycji puławskiej rapier należał do Martina Lutra.

Lewak – duży sztylet używany wespół z bronią główną, trzymany w ręce niewiodącej (u osób praworęcznych w lewej - stąd nazwa). Jego funkcją jako broni drugorzędnej było zarówno parowanie i blokowanie ciosów przeciwnika jak i wykonywanie ataków (w sprzyjających okolicznościach). Najczęściej używany wespół z rapierem lub szpada, niekiedy docelowo wytwarzany jako komplet z bronią główną. (Wikipedia)