Collegium Maius - widok na elewację z wykuszem.

Collegium Maius w Krakowie to najstarszy budynek Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego początki sięgają XIV wieku. W Collegium Maius mieści się Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego gdzie znajdują się sale wykładowe, świetlice, mieszkania profesorskie, biblioteka i skarbiec zawierający gotyckie insygnia insygnia rektorskie oraz globus jagielloński. Ponadto muzeum prezentuje średniowieczne instrumenty naukowe, globusy, obrazy, przedmioty kolekcjonerskie, meble, monety i medale...

✮ ✮ ✮

Libraria Collegium Maius to dawna biblioteka zbudowana w latach 1516-1540. Do wnętrz prowadzi ozdobny, złocony portal (Porta Aurea).

Miejsce to jest obecnie częścią muzeum, ale także odbywają się tutaj ważne spotkania profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Powyżej drzwi znajduje się grający zegar. Aktualny zegar uruchomiony został w 2000 roku i jest on czwartą uniwersytecką konstrukcją. Pierwszy zegar powstał w 1465 roku.

Charakterystycznym elementem wnętrza Librarii jest późnogotyckie sklepienie. W neobarokowych szafkach znajdują się księgi ze XVIII-XIX wieku. Rzeźby znajdujące się w bibliotece przedstawiają ludzi kultury od starożytności do XIX wieku.

Prezentowane są tutaj zrekonstruowane drewniane instrumenty astronomiczne, identyczne z tymi, którymi posługiwał się Mikołaj Kopernik (kwadrant, triquetrum i kula armilarna).

Jest tu także XIX-wieczne koło czytelnicze.

Portret profesora Karola Estreichera (1906-1984).

Ściany zdobią portrety osobistości, które wniosły duży wkład w rozwój Biblioteki Jagiellońskiej i Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Poza profesorem Estreicherem są tutaj portrety Benedykta z Koźmina (XVI w.), Józefa Łepkowskiego (XIX w.).

W latach 1949-1964 roku z inicjatywy profesora Karola Estreichera, Collegium Maius zostało gruntownie odnowione i w miarę możliwości przywrócono mu pierwotny, gotycki wygląd sprzed 1840 roku. Od chwili zakończenia prac Collegium Maius pełni funkcje Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w jego murach mieszczą się zbiory i pamiątki po dawnej uczelni.

✮ ✮ ✮

Stuba Communis (Pokój Wspólny) została zbudowana około połowy XV wieku jako jadalnia i miejsce spotkań mieszkańców Collegium Maius. Do XVIII wieku w budynku mieszkali teolodzy i starsi profesorowie nauk humanistycznych. Uczeni zasiadali, wedle starszeństwa, przy trzech stołach ustawionych w kształcie litery U. Zgodnie ze zwyczajem zakonnym, podczas posiłków najmłodszy profesor czytał Biblię i fragmenty pism Ojców Kościoła.

Naprzeciwko stołów znajduje się gotycki wykusz (prezbiterium dawnej kaplicy kolegialnej) z drewnianą mównicą w kształcie orła z XVI wieku oraz polichromowaną rzeźbą przedstawiającą Kazimierza Wielkiego z około 1380 roku. Ten wykusz widać z ulicy, zdjęcie 1.

Pokój wyposażony jest w barokowe meble gdańskie z początku XVIII wieku.

Schody spiralne, Gdańsk, początek XVIII wieku

Zegar meblowy z mechanizmem kurantowym, F. Bellair, Gdańsk, 1789 rok.

Drewnianą mównica w kształcie orła (XVI wiek) i rzeźba Kazimierza Wielkiego, ok. 1380 roku. Rzeźba ta znajdowała się dawniej w kolegiacie w Wiślicy.

✮ ✮ ✮

Skarbiec - jest to miejsce gdzie znajdują się najcenniejsze pamiątki uniwersyteckie w zbiorach Muzeum Collegium Maius.

Kolekcja uniwersytecka została zapoczątkowana sześć wieków temu i trwa do czasow obecnych. Znajdują się tu niezwykłe dzieła sztuki i rzemiosła, instrumenty naukowe oraz pamiątki po wybitnych i sławnych - wszystko dzięki darom zarówno naukowców, jak i absolwentów uczelni.

Najcennieszymi przedmiotami skarbca są insygnia rektorskie:

(pierwsze dwa berła są skrzyżowane)

✮Berło rektorskie zwane berłem Królowej Jadwigi, wykonane po 1403 roku,

✮Berło rektorskie z fundacji Kardynała Zbigniewa Olesnickiego, około 1454 roku,

✮Berło kardynała Fryderyka Jagiellończyka (1493-1495), (po stronie lewej zdjecia↓).

Szczególnie cennym eksponatem jest Jagielloński Złoty Globus – ten mały globus jest jednym z pierwszych globusów w historii kartografii (około 1510 rok), a zarazem jednym z najstarszych zachowanych, na którym zaznaczono nowy kontynent, Amerykę Północną. Jest pozłacany i ma wielkość dosyć dużego jabłka. Był darem profesora Jana Brożka*.

Częścią Universytetu jest Collegium Broscianum (Grodzka 52) nazwane tak na cześć krakowskiego matematyka i astronoma Jana Brożka (łac. Joannes Broscius).

*Jan Brożek (1585-1652) – polski uczony: matematyk, astronom, pisarz, teolog, lekarz, mówca, kartograf i geodeta, rektor Uniwersytetu Krakowskiego Akademii.

Zachowane się nagrody otrzymane przez ważne osoby, m.in. Nagroda Nobla którą otrzymała poetka Wisława Szymborska, a także kilka nagród przyznanych dla reżysera Andrzeja Wajdę (Oscar, Niedźwiedź Berliński, Palma z Cannes, Lew Wenecki i Lwy Gdańskie,)

Literacka Nagroda Nobla Wisławy Szymborskiej

Kałamarz użyty przy podpisywaniu Konstytucji 3 Maja

W gablocie zawieszonej na ścianie znajdują się faksymile dwóch aktów lokacyjnych Uniwersytetu Jagiellońskiego:

*wydanego przez Kazimierza III Wielkiego (12 maja 1364 rok)

*wydanego przez Władysława Jagiełły (26 lipca 1400 rok),

Odtworzono je na podstawie fotografii oryginalnych dokumentów, które były zniszczone w czasie II wojny światowej.

✮ ✮ ✮

Pokoje profesorskie - profesorowie mieszkali w Collegium Maius do końca XVIII wieku. Mieściło się tutaj 20 mieszkań, zwanych rezydencjami.

Pokoj Ambrożego Grabowskiego. Profesor Grabowski był wybitnym historykiem, księgarzem i kolekcjoneremi, autorem przewodników po Krakowie. Pokój ma XIX-wieczny wystrój, z ciekawymi meblami profesora Grabowskim: fajczarnia, czyli stolik do palenia cygar i fajek oraz trochę za krótkie łóżko (w XIX wieku panowało przekonanie, że spanie w pozycji poziomej może być szkodliwa dla zdrowia).

Fragment Pokój Antoniego Żołędziowskiego, który był teologiem i hagiografem* uniwersyteckim, rektorem uczelni w czasach reformy Hugo Kołłątaja. W pomieszczeniu znajdują się XVIII-wieczne meble ludowe pochodzące z Małopolski, Dolnego Śląska i Niemiec oraz piec rokokowy. Ściany ozdobią sa cenne obrazy,

*hagiografia to dział piśmiennictwa kościelnego obejmujący żywoty świętych oraz legendy o nich

✮ ✮ ✮

Sala Kopernika

Wśród licznie przybywających do miasta studentów byli Mikołaj Kopernik i jego brat Andrzej, którzy byli studentami uniwersytetu krakowskiego w XV wieku. Na ścianie w tym pokoju widnieje kopia fragmentu akt z 1491 roku przedstawiająca listą studentów przyjętych na studia uczelni; znajdują się tutaj imiona braci Koperników. Studiowali oni na Wydziale Filozofii, zwanym też Wydziałem Sztuk Wyzwolonych.

Sfera armilarna – przyrząd astronomiczny, model sfery niebieskiej, służący do wyznaczania współrzędnych równikowych i ekliptycznych. Używany od starożytności do XVI wieku, m.in. przez Mikolaja Kopernika (wikipedia).Ten prezentowany tutaj pochodzi z Czech z 1828

Faksimile rękopisu Kopernika „De revolutionibus orbium coelestium" (O obrotach sfer niebieskich)

Fotografia Ziemi z autografem Neila Armstronga - podarowana została przez astronautę Apolla 11 z okazji 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika.

To the Copernicus Museum
Kraków
on the 500th Birthday
of a Giant

✮ ✮ ✮

Aula Jagiellońska jest najstarszą salą wykładową Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W tej sali przez wieki odbywały się wykłady teologiczne; obecnie jest to miejsce na konferencje międzynarodowe, nadawanie najważniejszych uniwersyteckich wyróżnień... pełni dziś też funkcję reprezentacyjną.

Ściany zdobią portrety królów polskich, biskupów krakowskich, rektorów i profesorów Uniwersytetu (XVI-XX w.).

Na XVI-wieczny portalu prowadzacym do Audytorium widnieje dewiza Plus Ratio quam vis (łac. Rozum przed siłą). Pochodzi ona z wiersza „Elegia” poety Maksymianusa z VI wieku.

Ta łacińska dewiza "Plus Ratio quam vis" (Rozum przed siłą) umieszczona została tutaj przez założyciela Muzeum, profesora Karola Estreichera. Niedługo potem sformułowanie to stało się mottem Uniwersytetu. Rektor UJ honoruje osoby zasłużone dla Uniwersytetu Jagiellońskiego medalem pamiątkowym Plus Ratio Quam vis.

Na drugim końcu Aulii można zobaczyć inkrustowane drzwi z 1593 roku, przeniesione wraz z kamiennym portalem z nieistniejącego ratusza krakowskiego. Portal prowadzi do reprezentacyjnej "Rektorskiej" klatki schodowej.

Dwa duże XVII-wieczne portrety przedstawiają królową Jadwigę i króla Władysława Jagiełłę, namalowane były przez jednego z najwybitniejszych polskich artystów baroku, Jana Trycjusza (Tretko).

✮ ✮ ✮

W czasie zwiedzania Muzeum Collegium Maius była mała przerwa na zobaczenie jak działa grający zegar, który znajduje się nad wejściem do muzeum. W określonych godzinach otwierają sie małe zielone drzwi i pojawia się orszak postaci historycznych zwiaząnych z Akademią Krakowską: woźny, królowa Jadwiga, król Władysława Jagiełło, Jan z Kęt, Hugon Kołłątaj oraz Stanisław ze Skarbimierza.

Wszyscy oni poruszają w takt XVI wiecznego utworu muzycznego Jana z Lublina - jest to akademicka piesń Gaudeamus Igitur.

Aktualny zegar uruchomiony został w 2000 roku i jest on czwartą uniwersytecką konstrukcją. Pierwszy zegar powstał w 1465 roku.