W Krakowie, w Parku Jordana ... spotkanie z kapralem Wojtkiem

 

Park Jordana, część II.

W tym wpisie zebrałam szczególną grupę pomników, których większość powstała w ostatnich latach. Są one częścią galerii Wielkich Polaków XX wieku. Wszystkie osoby (i jeden niedźwiedź) prezentowane tutaj mają niezwykłe życiorysy i odegrały ważną rolę w czasie II wojny światowej.


Generał Władysław Anders (1892-1970) polski wojskowy i polityk, generał dywizji Polskich Sił Zbrojnych, dowódca Armii Polskiej w ZSRR oraz II Korpusu Polskiego. Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, następca prezydenta RP na uchodźstwie w latach 1950-1954, w 1954 mianowany przez władze emigracyjne generałem broni.

Generał Stanisław Maczek (1892-1994)
"Generał Stanisław Maczek był dowódcą Polskiej Dywizji Pancernej w II wojnie światowej, która walnie przyczyniła się do wyzwolenia Francji; zniszczyła niemiecki Wehrmacht z 14 dywizji SS.
 Maczek był dowódcą formacji pancernych podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, a później dowodził polską formacją pancerną we Francji 
 w 1940 roku. Był dowódcą słynnej 1-szej Polskiej Dywizji Pancernej, a później I Korpusu Wojska Polskiego w latach 1942-1945"(z Wikipedii)
Kawaler Orderu Orła Białego, honorowy obywatel Holandii, 11 listopada 1990 awansowany przez prezydenta RP na uchodźstwie do stopnia generała broni. 
Polska Dywizja Pancerna pod dowództwem Generała Stanisława Maczka była częscią bitwy o Normandię (Falaise Gap). Feldmarszałek Montgomery powiedział o tej bitwie: "Pod Falaise zamknęliśmy Niemców jakby byli w butelce, a Polska Dywizja Pancerna był to korek w tej butelce."

Kiedyś będąc w Edynburgu odwiedziłam miejsce gdzie Generał Stanisław Maczek mieszkał przez wiele lat ze swoją rodziną. Znajduje się tam tablica upamiętniająca ten fakt.

✮       ✮       ✮

Generał Stanisław Sosabowski (1892-1967) polski dowódca wojskowy, działacz niepodległościowy, uczestnik I wojny światowej w szeregach armii austro-węgierskiej, pułkownik piechoty Wojska Polskiego, 15 czerwca 1944 roku mianowany generałem brygady, organizator i dowódca 1.Polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej, z którą walczył w bitwie o Arnhem w Holandii. Kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari, pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. 

"...generał Sosabowski i żołnierze 1. Polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej zostali należycie uhonorowani przez naród holenderski. 31 maja 2006 roku królowa Beatrix nadała 1. Polskiej Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej Order Williamsa IV klasy, a generałowi Stanisławowi Sosabowskiemu pośmiertnie prestiżowego Brązowego Lwa – najwyższe holenderskie odznaczenie przyznawane za odwagę."

Generał Kazimierz Sosnkowski (1885-1969) polski dowódca wojskowy i polityk, działacz niepodległościowy; od 1936 roku general broni Wojska Polskiego.

Generał Józef Haller (1873-1960) był jednym z najbardziej znanych polskich dowódców wojskowych okresu I wojny światowej, porucznikiem Legionów Polskich, dowódcą II Brygady Legionów Polskich, dowódcą Wojska Polskiego we Francji, Generalnym Inspektorem Armii Ochotniczej i dowódca Frontu Północno-Wschodniego w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.
W czasie inwazji na Polskę w 1939 roku Haller przebywał za granicą. W latach 1940–1943 był ministrem oświaty w rządzie Władysława Sikorskiego. Po 1945 roku na emigracji osiadł w Londynie.

 
Major Hieronim Kazimierz Dekutowski (1918-1949) "Zapora" major Polskich Sił Zbrojnych, cichociemny*, dowódcy oddziałów partyzanckich Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i Zrzeszenia Wolności i Niezawisłości 
Pomnik majora Dekutowskiego w Parku Jordana przypomniał mi mural, który widziałam w Lublinie. Major Dekutowski został zamordowany w więzieniu na Mokotowie w Warszawie 7 marca 1949 roku.

Generał Leopold Okulicki (1898-1946) "Niedźwiadek", generał brygady Wojska Polskiego, ostatni komendant główny Armii Krajowej, cichociemny*.
Więziony w ZSSR przez NKWD. Władze ZSRR ogłosiły, iż Leopold Okulicki zmarł w więzieniu na Łubiance 24 grudnia 1946 na skutek ataku sera. Jego współwięźniowie  powiedzieli że został zamordowany.

Rotmistrz Witold Pilecki (1901-1948) rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej, żołnierz Armii Krajowej, więzień i organizator ruchu oporu w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Skazany przez władze komunistyczne Polski Ludowej, stracony w 1948 roku.

Sierżant Józef Franczak (1918-1963) "Lalek" wachmitrz Wojska Polskiego, związany ze Związkiem Walki Zbrojnej i Armią Krajową. Zginął w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami (woj.lubelskie) osiemnaście lat po wojnie - 21 października 1963 roku.

Ksiądz Władysław Gurgacz (1914-1949) "Sem" jezuita, uczestnik podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego po II wojnie światowej. Kapelan Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Stracony w więzieniu Montelupich w Krakowie.

Generał Elżbieta Zawacka (1909-2009) "Zo"; kurierka Komendy Głównej Armii Krajowej, jedyna kobieta wśród cichociemnych*. W okresie stalinizmu więziona. Profesor nauk humanistycznych, generał brygady, działaczka społeczna i niepodległościowa. 
Będąc w Toruniu widziałam pomnik poświęcony Elżbiecie Zawackiej.
 
Uaktualnienie - Artykuł o Elżbiecie Zawackiej opublikowany na stronie BBC (4 sierpnia 2024). Ten artykuł jest zapowiedzią książki o niej, która zostanie wydana pod koniec roku.
Clare Mulley - The Untold Story of Fearless World War II Resistance Fighter.

Danuta Siedzikówna (1928-1946) "Inka"; sanitariuszka 4. szwadronu 5 Wilenskiej Brygady AK. Zastrzelona w wiezieniu w Gdansku 28 sierpnia 1946 roku.
W czasie gdy byłam w tym parku zwróciła moją uwagę ta butelka po wodzie, jeszcze z nalepką, i te dwie róże...


Karolina Lanckorońska (1898-2002) polski historyk i historyk sztuki, nauczycielka akademicka Uniwersytetu Jana Kazimierza, żołnierz Armii Krajowej, była więźniem obozu koncentracyjnego w Ravensbruck, oficer prasowy 2 Korpusu Polskiego Polskich Sił Zbrojnych. Po wojnie znana działaczka Polonii we Wloszech.

 
✮       ✮       ✮

Spotkanie z Wojtkiem, niezwykłym żołnierzem armii generała Andersa.

Wojtek - mały niedźwiedź został znaleziony w Iranie w 1942 roku i zaadoptowany przez polskich żołnierzy 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii II Korpusu Polskiego. Dowódcą tego korpusu był generał Władysław Anders.
Żołnierze karmili go skondensowanym mlekiem z butelki po wódce. Następnie karmiono go owocami, miodem, marmolada i syropem. Pił także piwo, które stało się jego ulubionym napojem. Palił (lub jadł) papierosy. Wojtek zachowywał się jak jego koledzy: siedział z żołnierzami przy ognisku, jadł, pił i spał w namiotach z resztą żołnierzy. Wojtek lubił zapasy (nikt nie miał u niego szans), i nauczono go też salutować na powitanie.
Kiedy żołnierze przemieszczali się, Wojtek siedział na miejscu pasażera jednego z jeepów, wystawiając głowę przez okno.
Brytyjskie naczelne dowództwo nie zezwalało na obecność żadnych zwierząt w obozie. Wojsko Polskie oficjalnie włączyło Wojtka do swoich szeregów nadając mu stopień szeregowca (pod koniec wojny miał stopień kaprala). Niedzwiedź otrzymał własną książeczkę wojskową i żołd w postacji jedzenie.

Bitwa o Monte Cassino, była jedną z najkrwawszych bitew na froncie zachodnim. II korpus Polski pod dowódctwem generała Władysława Andersa był główną armią atakująca. Podczas walk Wojtek nosił skrzynie z amunicją - z ciężarówki z zaopatrzeniem do miejsca artylerii na linii frontu (niektóre o wadze około 45 kg).
Jego aktywność w czasie bitwy była inspirujaca dla innych żołnierzy. Po bitwie oficjalne insygnia 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii zmieniono na obraz Wojtka niosącego amunicję.

źródło: internet

Po wojnie część Wojska Polskiego, w tym Wojtek, została przeniesiona do Szkocji. Resztę swoich dni Wojtek spędził w edynburskim zoo. Zawsze się ożywiał, gdy słyszał gdy ktoś mówił po polsku, a był odwiedzany przez dawnych przyjacół z polskiej Armii – niektórzy z nich rzucali mu papierosy lub nawet wskakiwali do jego kwatery aby siłować się z nim.

Niedźwiedź Wojtek był bohaterem II wojny światowej i aktualnie w wielu miejscach znajdują się jego pomniki, tablice upamiętniające jego dzielną służbę w wojsku polskim. Zmarł w 1963 roku, w wieku 22 lat

Pomnik niedźwiedzia, kaprala Wojtka, jednego z żołnierzy armii generała Władysława Andersa, znajduje się w Parku Jordana w Krakowie. Odsłonięcie monumentu odbyło się w 70. rocznicę zdobycia przez żołnierzy II Korpusu Polskiego klasztoru na Monte Cassino. 

Wojtek wskazuje drogę do pomnika swojego dowódcy, generała Władysława Andersa. Autorem projektu rzeźby jest Wojciech Batko, artysta-rzeźbiarz, absolwent krakowskiej ASP.

Wojtek stał się bohaterem wielu książek, nakręcono film o nim, a także ma swoje konto na Facebook.

źródło: internet

Uaktualnienie - na stronie BBC news znalazłam ciekawy artykuł o Wojtku: Niedźwiedź, który był szeregowym w polskiej armii. Październik 2024,

*Cichociemni 
""Cichociemnymi” byli to żołnierze wybrani z Wojska Polskiego, którzy podczas II wojny światowej przebywali w Wielkiej Brytanii. Zgłosili się na ochotnika do specjalnego szkolenia, a następnie zostali wysłani do okupowanej przez Niemców Polski. Określenie „Cichociemni” powstało podczas szkoleń w Szkocji, kiedy oficerowie (rzadziej szeregowcy) zaczęli nocą znikać z jednostek wojskowych, "oddalając się" cicho w ciemność – tak naprawdę po prostu dyskretnie wychodząc na szkolenie… Było to idealna nazwa dla nich i tak zostało. W Polsce brzmiało to jeszcze lepiej, bo spadały w zupełnej ciszy z ciemnego nieba, więc jak inaczej je nazwać? Nie było innego wyboru niż "Cichociemny". Zostali wysłani w zespołach 2-6 osobowych i przydzieleni do różnych zadań. Nigdy nie utworzyli oficjalnej jednostki i nigdy nie zbierali się na spotkaniach. Wielu z nich nawet nigdy się nie spotkało." polishhistory.pl