Dom Józefa Mehoffera
w Krakowie przy ulicy Krupniczej 26 jest oddziałem Muzeum Narodowego w
Krakowie. Jest on poświęcony jednemu z najwybitniejszych artystów Młodej
Polski - Józefowi Mehofferowi.
Józef
Mehoffer był niezwykle wszechstronnym artystą - był on malarzem,
rysownikiem, grafikiem, projektantem witraży, tkanin, scenografii
teatralnej, plakatów, wystroju wnętrz i mebli...
Kamienica
w której znajduje się muzeum Józefa Mehoffera została zakupiona przez
artystę w 1932 roku. W tej kamienicy w 1869 roku urodził się Stanisław
Wyspiański.
Józef
Mehoffer studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie i był uczniem
Jana Matejki - jako wychowanek i stypendysta tej Szkoły dalsze studia malarskie kontynuował w Monachium i w Paryżu. W Paryżu przez
pewien czas miał wspólną pracownię ze Stanisławem Wyspiańskim.
Wejście do domu Józefa Mehoffera jest niezwykle efektowne - znajduje się tutaj replika witrażu "Sceny z życia Najświętszej Marii Panny".
Witraż ten zaprojektowany był przez Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego dla kościoła Mariackiego w Krakowie w 1891 roku. Replika ta pochodzi z lat 1902-1906.
Parę lat temu te dwa poniższe fragmenty tego przepięknego witrażu były świątecznymi znaczki w czasie Świąt Bożego Narodzenia
Dom
Józef Mehoffera jest kolejnym krakowskim muzeum biograficznym, w formie
muzeum-dom artysty. W przypadku Mehoffera jest to dom z autentycznym
wyposażeniem; wiele zabytkowych mebli, wyroby artystyczne, rzeźby,
biblioteka, rodzinne pamiątki i przede wszystkim prace Józefa Mehoffera (obrazy, rysunki, witraże...)
Dzieki bogatej kolekcji dzieł Mehoffera ten dom jest niezwykły.
Salon w domu Mehoffera
Józef Mehoffer - "Róża Saronu" - Portret Zofii Minderowej z 1923 roku. Zofia Minder prowadziła w Krakowie przy
ulicy Gołębiej 3 bardzo cenioną luksusową pracownię krawiecką.
Józef Mehoffer - portret przedstawiający Celinę Serową, 1917 rok. Bardzo ładny i kameralny obraz starszej zadumanej pani, siedzącej w fotelu.
Józef Mehoffer "Autoportret"
Józef Mehoffer - "Mleczna Droga / Milky Way", 1923 rok
Zielony pokój w domu Józefa Mehoffera
Czerwony „Pokój Japoński” został zainspirowany sztuką japońską która była wówczas bardzo modna. Wygląda niemal identycznie jak archiwalne zdjęcie z 1938 roku.
Batystowe firanki zaprojektowane przez Józefa Mehoffera około 1905 roku do jego doworku w Jankówce koło Wieliczki. Niezwyklym elementem dekoracyjnym tych firanek są motyle. Wykonane są one metodą aplikacji. Całość tworzy piękna i delikatną kompozycję. 
W saloniku znajduje się przepiękny witraż wykonany po 1906 roku.
Został on nagrodzony srebrnym medalem na wystawie w Saint Louis, Stany Zjednoczone.
Jest on uważany za najświetniejsze dzieło polskiej sztuki witraży
w okresie secesji.
"Przedstawione
tu trzy pogodnie uśmiechnięte damy w na poły królewskich szatach,
siedzące pod opiekuńczymi skrzydłami Geniusza, są personifikacjami
trzech Sztuk Plastycznych. Postać pośrodku, z wysadzaną klejnotami
koroną na skroniach, to Architektura. Po jednej jej stronie zasiada
Rzeźba, z figurką w dłoni. Po drugiej – Malarstwo, w rembrandtowskim
kapeluszu, z paletą i pędzlami.
Ich
przyjacielska komitywa zdaje się wyrażać popularną w czasach Mehoffera
ideę jedności sztuk. Natomiast poniżej, okolone kwietną girlandą,
spoczywają zwłoki młodej dziewczyny, nad którymi kościotrup pochyla swój
czerep w geście melancholijnej zadumy. Kompozycja wyraża ideę
nieśmiertelności sztuki oraz refleksję nad przemijalnością życia
ludzkiego." Wirtualne Muzeum Narodowe w Krakowie
Józef Mehoffer - "Meduza", 1904 rok; młoda góralka pozowała Mehofferowi do tego obrazu.
Pokój Jadwigi Mohefferowej - Buduar
Dwa
witraże wykonane w 1901 roku według projektu Józefa Mehoffera dla
grobowej kaplicy rodziny Grauerów w Opawie na Morawach (Czechy).
Od 1905 roku repliki tych opawskich witraży były stałym elementem wystroju kolejnych mieszkań rodziny Mehofferów.
Witraż Caritas - po prawej stronie,
Witraż Wiara, Nadzieja, Miłość (Dusza u wrot raju) - po lewej stronie.
Józef Mehoffer studiował przez kilka lat w Paryżu i tu w 1894 roku poznał siostry Jadwigę i Wandę Janakowskie. Pochodziły one z kresowej rodziny ziemiańskiej. Obie siostry studiowały w stolicy Francji malarstwo. Młodsza Wanda studiowała także śpiew i muzykę. W czasie gdy się poznali Jadwiga była zaręczona z malarzem, Karolem Maszkowskim.
O siostrach Janakawskich Mehoffer tak pisal w liście do matki z czerwca 1894 roku : …u pp. Janakowskich, są tam dwie panny, dobre znajome Karola Maszkowskiego… Panny mają w głowie przewrócone dawnym państwem. Papa przehulał majątek i teraz za resztki chce koniecznie z córek zrobić artystki. Starsza maluje i była już w Monachium, młodsza śpiewa i uczy się u Lampertiowej, bo już nie mogli sławniejszej nauczycielki wyszukać. Swoją drogą ta p. Jadwiga, która maluje, jest inteligentna i nie taka jak wszystkie panny bywają, ale za to jest męcząca w obejściu, bo nigdy z piedestału nadzwyczajności i oryginalności nie zstępuje.
Podobno na poczatku znajomości Mehoffer "skłaniał się" ku młodszej siostrze, Wandzie, ale gdy narzeczeństwo Jadwigi zostało rozwiązane "wybrał" on Jadwigę.
Poniższy obraz przedstawia przyjaciół Mehoffera podczas spotkania w paryskim mieszkaniu Alfreda Nossiga, literata i publicysty. Osoby na obrazie zajęte są rozmową. Postać młodej kobiety w liliowej bluzce to Wanda Janakowska (która pozowała do kilku obrazów Mehoffera). Obok po lewej jest Jadwiga, po prawej stoi Róża Nossigowa. A nieco dalej widać gospodarza domu i Henryka Opieńskiego, kompoztora i muzykologa.
Józef Mehoffer - Szkic do obrazu "Rozmowa" 1895 rok
Jadwiga studiowała malarstwo w Monachium i w Paryżu. Decydując się na małżeństwo z Mehofferem, zrezygnowała z kariery artystycznej, mówiąc, że nie chce być „ścieżką przy gościńcu”. Pobrali się w 1899 roku. Była wierną towarzyszką jego życia, powierniczką, a take ulubioną modelką. Nigdy nie zrobiła kariery, wspierała męża artystę.
W domu Mehofferów znajduje się kilka jej obrazów świadczących, że była dobrą malarka. Przykładem jest poniższy obraz z 1906 roku, przedstawiający "Dziewczynę wiejską".
Mehoffer w swej twórczości wielokrotnie portretował swoją żonę Jadwigę
z Janakowskich. Przedstawiał ja w eleganckich sukniach i
stylowych kapeluszach, pozującą w pięknych wnętrzach.
Józef Mehoffer, "Na letnim mieszkaniu", 1904, Zakopane
Obraz jest portretem żony artysty – Jadwigi z Janakowskich Mehofferowej (1871–1956). Jadwiga ukazana jest na tle wnętrza mieszkalnego. Po prawej stronie widać fisharmonie na niej otwarte nuty oraz bukiety w ludowych dzbankach. W głębi, pod zielonym abażurem stoi
zastawiony do posiłku stół, a przy nim siedzi czteroletni wówczas syn
Mehofferów - Zbigniew.
Józef Mehoffer - "Czerwona parasolka" – namalowany w roku 1917. Obraz przedstawia ogród w posiadłości malarza w podkrakowskiej Jankówce. Na pierwszym planie Mehoffer przedstawił swoją żonę czytająca książkę pod czerwoną parasolką. W
roku 1917 roku Mehofferowie sprzedali dwór w Jankówce.
Józef Mehoffer, Portret żony artysty z Pegazem
Józef Mehoffer, Portret żony artysty
✮ ✮ ✮
| Józef Mehoffer - Studium głowy Wandy Radzim-Janakowskiej do obrazu "Śpiewaczka", 1896 roku |
Wanda Radzim-Janakowska, siostra żony Józefa Mehoffera, Jadwigi.
Tu na zdjęciu wykonanym w Bayreuth, ok. 1895 roku.
"Niewątpliwie
zaintrygowany osobowością i talentem wokalnym Wandy, często
uczestniczył w jej lekcjach śpiewu i kameralnych występach solowych. O
zamiarze namalowania jej portretu po raz pierwszy wspomniał w liście do
matki pod koniec stycznia 1896 roku. Idea dzieła skrystalizowała się
ostatecznie kilkanascie dni pózniej. Artysta rozpoczął nad nim prace
zainspirowany „wieczorkiem kostyumowym" u Janakowskich, na którym
młodsza z sióstr wystąpiła w stroju, przypominajacym hiszpański - w nim
tez pozowala mu potem do portretu. Pod koniec marca tego roku był on już
z pewnością ukończony - i stał się wkrótce znany jako "Śpiewaczka". (informacja z wystawy)
"Śpiewaczka" to jeden z najwyżej cenionych obrazów Mehoffera. Został dostrzeżony przez krytyków, a nawet zdobył pewien rozgłos już w 1898 roku, na pierwszej wystawie stowarzyszenia Wiener Secession. Wielki sukces przyniosły artyście prezentacje płótna na dwóch Powszechnych Wystawach Światowych - w Paryżu w 1900 roku i w Saint Louis w Stanach Zjednoczonych w 1904 roku - na których zostało ono nagrodzone złotymi medalami." (informacja z wystawy)
Z początkiem 1910 roku ówczesny wiceprezydent Lwowa, dr Tadeusz Rutowski, zwrócił się do Mehoffera z propozycją zakupu "Śpiewaczki". I ten obraz stał się własnością tego muzeum.
Arcydzieło Jozefa Mehoffera Śpiewaczka (1896) aktualnie znajduje sie w Domu Jozefa Mehoffera w Krakowie. Jest wypożyczone z Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki Borysa Woznickiego.
"Marzenia o karierze operowej nie udało sie jej jednak zrealizować, ze względu na chorobe krtani. Podjęła decyzje o wyborze życia zakonnego. Około 1900 roku wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP i przyjęła zakonne imię Bohdana. Przebywała u klasztorze w Jazłowcu na zachodnim Podolu, nauczając śpiewu i języka francuskiego, w prowadzonym przez niepokalanki liceum jazłowieckim. W 1922 roku Mehoffer namalował jej portret w stroju zakonnym (prezentowany na pokazie). Jesienią 1939 roku dolaczyla we Lwowie do przebywających tu Jadwigi i Józefa Mehofferów, następnie zas, wraz z nimi, znalazła sie w niemieckim obozie w Asch w Sudetach, gdzie zmarła na zapalenie płuc 1 marca 1940 roku."(informacja z wystawy)
Józef Mehoffer - "Zakonnica" – Wanda Radzim-Janakowska, 1922 rok
✮ ✮ ✮
Przyroda, ogród były
ważnym źródłem inspiracji dla Mehoffera. Powyższy obraz nie przedstawia ogrodu znajdującego się przy domu Mehoffera. Ten ogród przy domu Mehoffera w dalszym ciągu jest miłą, małą,
zieloną oazę z dala od zgiełku miasta. I napewno malarz spędzał tutaj wiele czasu.
Józef
Mehoffer był twórcą niezwykłych witraży w katedrze we Fryburgu,
Szwajcaria i w katedrze na Wawelu. Obrazy jego znajdują się w wielu
muzach polskich a także w Wiedniu, Lwowie i innych miastach Europy.
Jest to uaktualnienie wcześniejszego wpisu z 2019 roku "Kraków - kolorowy świat witraży Józefa Mehoffera".
Strona Muzeum Narodowego w Krakowie,
Culture.pl
Wikipedia
.jpeg)
