Zespół Pałacowo-Parkowy w Zawieprzycach - malownicze miejsce w dolinie rzeki Wieprz na Lubelszczyznie

 

We wsi Zawieprzyce, na terenie dawnej siedziby magnackiej, zachowały się ruiny murowanego pałacu z XVII wieku, malowniczo położone na wysokim brzegu rzeki Wieprz.  
Prawdopodobnie w XVI wieku istniała tutaj siedziba rodu Zawieprzskich herbu Janina. Jeden z przedstawicieli tego rodu Andrzeja Zawieprzski podstoli lubelski wybudował tu, na wzgórzu, zamek obronny. Zamek ten został zniszczony w czasie wojen szwedzkich.
Kolejny właściciel Zawieprzyc, Atanazy Miączyński herbu Suchekomnaty (1639–1732) starosta łucki, później wojewoda wołyński i podskarbi nadworny koronny, przyjaciel króla Jana III Sobieskiego, na miejscu zniszczonego zamku w latach 1674–1679 wybudowany piękny pałac barokowy. Budowla ta powstała na podstawie projektu Tylmana z Gameren.
W następnych latach pałac zmieniał właścicieli, i od 1838 roku kiedy został zniszczony przez pożar, pałac systematycznie popadał w ruinę.

Tuż przed wejsciem na teren zespołu pałacowo-parkowego w Zawieprzycach znajduje się kopiec z żelaznym krzyżem. Jest to prawdopodobnie votum wdzięczności Atanazego Miączyńskiego za jego szczęśliwy powrót z odsieczy wiedeńskiej w 1683 roku. Wedle tradycji rodziny Miączyńskich to oddziały Atanazego zdobyły namioty Kara Mustafy.

Barokowa brama wjazdowa została wzniesiona pod koniec XVII lub na początku XVII wieku.

Zespół parkowo-pałacowy w Zawieprzycach z ruinami zamku (XVII wiek),







Zachowały się częściowo zasypane piwnice.

Barokowa kaplica zamkowa św.Antoniego Padewskiego, murowana, wzniesiona prawdopodobnie pod koniec XVII wieku z fundacji Atanazego Miączyńskiego według planów Tylmana z Gameren.
Jest to najlepiej zachowany obiekt na terenie zespołu pałacowo-parkowego w Zawieprzycach.
W latach 1723–1748  w czasie remontu kaplicy wykonane zostały barokowe polichromie przedstawiajace sceny sądu ostatecznego. Malowidło wzorowane jest prawdopodobniej na fresku, który zdobi sklepienie kaplicy Tyszkiewiczowskiej kościoła Dominikanów w Lublinie.
W kaplicy znajdują się także cenne obrazy z początku XVIII wieku.

Lamus - to dawny budynek gospodarczy będący częścią zabudowań dworskich, zazwyczaj przeznaczony do przechowywania cennych przedmiotów (np. dokumentów lub zbroi). Lamus w Zawieprzycach został zbudowany w tym samym czasie co zamek (XVII wiek). Początkowo mieściła się tam zbrojownia, później skarbiec. 

Obok lamusa znajdował się niegdyś tzw. „dworek Skłodowskich”. Dworek został wybudowany po pożarze pałacu w 1838 roku dla dzierżawcy majątku. W latach 1862–1911 funkcję te pełnił Ksawery Skłodowski, stryjeczny brat dziadka Marii Skłodowskiej, a później jego syn – Bolesław. Ksawery Skłodowski specjalizował się w hodowli rasowych koni. 
 
W Zawieprzycach spędzała wakacje Maria Skłodowska. 
Dziadek Marii, Józef Skłodowski (dyrektor lubelskiego gimnazjum) niedługo przed śmiercią  zamieszkał w majątku stryjecznego brata, Ksawerego Skłodowskiego w Zawieprzycach. Zmarł tutaj w sierpniu 1882 roku. Jest pochowany w rodzinnym grobowcu Skłodowskich na pobliskim cmentarzu w Kijanach. W kościele znajduje sie epitafium ku czci Ksawerego Skłodowskiego. Obecnie mieści się tu Muzeum Czasów Jana III Sobieskiego i siedziba Chorągwi Zamku w Zawieprzycach.

Barokowa, murowana oficyna (XVII wiek), położona na tarasowym wzniesienu, została wybudowana w wieku XVIII. 

Karol Rudolf Vetter (1810–1883) twórca niezwyklego rodu lubelskiego, założyciel browaru i destylarnii Vetterów w Lublinie,  zamieszkał we wsi Zawieprzyce w 1835 roku. Tu utworzyl fabrykę porteru i likierów.
 Do końca XIX wieku budynek ten pełnił funkcję gorzelni. 

Obecnie mieści się tu Szkoła Podstawowa im. Marii Skłodowskiej- Curie w Zawieprzycach, zbudowana na murach starej oficyny w latach 1956–1959.
W 2017 roku szkole te odwiedzili Hélène Langevin-Joliot i Pierre Joliot - wnuki Marii Skłodowskiej-Curie.


Park (przełom XVIII i XIX wieku), dawniej regularny ogród włoski, wzorowany na ogrodzie przy pałacu Sobieskiego w Wilanowie.

 
 
W Zawieprzycach znajdował się niegdyś regularny ogród włoski, wzorowany na ogrodzie przy pałacu Sobieskiego w Wilanowie. Dziś z pięknego parku zachowało się niewiele. Wszystkie pomniki przyrody uległy zniszczeniu, a w 1977 roku w wzniku uderzenia pioruna runęła ogromna lipa, zwana „lipą Sobieskiego”. Miała ok. 7 m obwodu. Na szczęście z pędów wyrosłych z jej pnia udało się wyhodować nowe drzewo.

Klasycystyczna oranżeria (pomarańczarnia) wzniesiona została na początku XIX w. przez rodzinę Ostrowskich, ówczesnych właścicieli Zawieprzyc.

 




Kiedy właścicielami Zawieprzyc byli Ostrowscy, pałac otoczono wysokim murem z arkadami - było to na początku XIX wieku.