Opactwo cystersów Kirkstall - jeden z najlepiej zachowanych klasztorów cysterskich w Anglii

  

W 1147 roku grupa dwunastu mnichów opuściła opactwo cystersów w Fountains i założyła opactwo Kirkstall. Cystersi cenili samotność i budowali swoje klasztory jak najdalej od szumu życia codziennego. Opactwo Kirkstall powstało 1152 roku; zakonnicy cystersów mieszkali, pracowali i modlili się tu przez prawie 400 lat. Opactwo zostało zamknięte w 1539 roku na rozkaz króla Henryka VIII, który po stworzeniu kościoła anglikańskiego zamknął wszystkie klasztory katolickie. Po zamknięciu klasztoru opactwo Kirkstall było własnością prywatną, a w 1889 roku kupił go pułkownik North, a następnie podarował je miastu Leeds. Mimo że na miejscu pozostały jedynie ruiny, opactwo Kirkstall do dziś jest najpełniejszym zabytkiem cystersów w Wielkiej Brytanii.

 

W opactwie Kirkstall mieszkały dwie grupy zakonników: bracia świeccy i mnisi z chóru. To kto był bratem a kto mnichem w dużej mierze zależało od pochodzenia zakonnika. Mnich z chóru pochodził z bogatszej rodziny i znał łacinę, spędzał czas na modlitwie i chodził do kościoła siedem razy dziennie. Natomiast świeccy bracia to przeważnie mężczyźni z biedniejszych środowisk, więc zazwyczaj nie umieli czytać ani pisać. Mogli uczestniczyć w nabożeństwach w kościele, ale często przebywali poza domem, na gruntach należących do opactwa i wykonywali wszelkie prace, zwłaszcza prace na roli i opiekowanie się owcami.  

 

 

Elewacja zachodnia opactwa

 

✯ Cellarium to tutaj spali bracia świeccy – spali na pierwszym piętrze na słomianych materacach, na podłodze; mogło tu nocować nawet 75 braci świeckich. Na dole znajdowała się ich jadalnia; był tu także magazyn zboża, wełny i innych zapasów. 

Znajdowała się tam także sala służąca na miejsce spotkań, gdzie mnisi mogli załatwiać sprawy służbowe, rozmawiać z rodziną i przyjaciółmi; w pozostałej części klasztoru mnisi mieli zachować ciszę.
Mnisi spotykali się z różnymi handlarzami, zajmującymi się głównie wełną; mnisi sprzedali swoje runo. Podobno w pewnych momentach swojej historii opactwo zarobiło całkiem dużo pieniądze. Wielu braci świeckich nie spało w opactwie, spali w małych chatkach na polach, spędzając czas z owcami.

 

✯ Klasztorne kużganki - w Kirkstall, tak jak we wszystkich domach cysterskich, krużganek znajdował się pośrodku opactwa, gdzie był osłonięty od hałasu i zamieszania. Tu udawali się zakonnicy aby spędzić czas w spokoju i ciszy,

Pierwotnie to był trawiasty terenu otoczony czterema zadaszonymi chodnikami i było to miejsce gdzie cystersi spędzali większość czasu, gdy nie uczestniczyli w nabożeństwach w kościele. 

Z tej przestrzeni korzystali wszyscy zakonnicy, a wiec bracia świeccy i mnisi z chóru.

Krużganki były także miejscem gdzie zakonnicy pisali rękopisy.
A także tu myli się. Były tu umywalki zasilane wodą z wodociągu, gdzie mnisi myli ręce przed posiłkami. Mieli także rytuał mycia stóp w każdą sobotę po południu.

Kolumny i łuki arkadowe krużganka, które niegdyś wspierały dach, zostały dawno usunięte. Istniał także mur oddzielający mnichów cystersów od braci świeckich. Mur rozebrano, gdy w XIII i XIV wieku zmniejszyła się liczba braci świeckich.

✯ Kościół - miejsce gdzie zbierała się cała społeczność opactwa. Bracia świeccy byli z tyłu, a mnisi z chóru byli podzieleni na tych zdrowych i tych co przyszli ze szpitala. Zasłona oddzielała braci świeckich od mnichów z chóru, a inna przesłona oddzielała chorych mnichów od tych, którzy czuli się dobrze.

Tuż przy kościele znajdował się cmentarz mnichów. Były tu także pochowane osoby nie będące zakonnikami. Pochówek na terenie opactwa zwłaszcza pochówek w kościel był uważany jako wielki przywilej i sposób na osiągnięcie zbawienia w następnym życiu. Znaleziono dokumenty niektórych pochówków; osoba cywilna mogła być tu pochowana w zamian za dary przekazane opactwu. I tak Nigel z Horsforth który został tu pochowany przekazał opactwu ziemie w Horsforth.
Po zamknięciu opactwa aż do początków XIX wieku główna droga do Leeds biegła prosto przez środek kościoła! Podróżni przechodzili przez zachodnie drzwi, wzdłuż środka nawy i wychodzili przez otwarte wschodnie okno. Wśród podróżnych byli też kupcy i rolnicy przejeżdżający przez kościół z wozami i zwierzętami.

 

 

 

 

✯ Nocne Schody prowadziły bezpośrednio z dormitoriów klasztornych (miejsc gdzie spali zakonnicy) w dół, do kościoła znajdującego się poniżej; była to bezpośrednia droga, którą mnisi udawali się do kościoła na pierwsze nabożeństwo, które było około drugiej w nocy, i ubierali się na dole. 

Mnisi spali całkowicie ubrani – spali w swoich habitach i nosili je 24 godziny na dobę. Musieli jednak założyć ubiory, które nosili podczas nocnego nabożeństw, a szaty te trzymano w małym pomieszczeniu pod schodami.
Obie grupy mnichów nosiły habity; mnisi z chóru mieli białe habity i czasami nazywano ich białymi mnichami, mieli też czarny kaptur i szkaplerz z przodu, co tylko trochę utrzymywało ich szaty w czystości. Świeccy mnisi nosili brązowe habity.

Jeśli świecki brat chciał zostać mnichem w chórze, był karany za grzech zazdrości. Nie mogł przejść z jednej grupy do drugiej.

 

 Były także schody dzienne

 

 

✯ Dom Kapituły (Chapter House) jedna z  najważniejszych części opactwa.

Kapituła w Kirkstall, podobnie jak w innych opactwach, usytuowana była w skrzydle wschodnim, jednym z najbardziej niedostępnych miejsc dla osób z zewnątrz. Był to jeden z pierwszych budynków wzniesionych w Kirkstall Abbey i został ukończony przed końcem XII wieku.

Mnisi zbierali się tutaj codziennie na około godzinę, aby wziąć udział w zebraniach kapituły prowadzonych przez opata, który był głową opactwa. Zakonnicy siadali na ławkach i słuchali czytanego rozdziału Reguły św. Benedykta, który określał zasady życia cystersów. 

Zapadały tu także ważne decyzje, jak na przykład wybór opata. 

Tutaj wyznawano grzechy i wymierzano kary. 

To tutaj w 1539 roku mnisi oficjalnie oddali opactwo Kirkstall królowi Henrykowi VIII.

 

 Fasada Kapituły od strony zachodniej

 

Kapituła od strony krużganków

 

Te trumny prawdopodobnie zawierały szczątki pierwszych opatów opactwa Kirkstall.

 

✯ Pokój dzienny i dormitorium mnichów (dormitorium - miejsce do spania). Do dormitorium wchodziło się początkowo schodami dziennymi w ścianie wschodniej krużganka.

Pokój dzienny (parlour, salon) to sala recepcyjna lub przestrzeń publiczna. A więc salon był naprawdę jedynym miejscem, w którym można było porozmawiać.

 

✯ Szpital (Infirmary) tu przebywali chorzy zakonnicy. Były tu łóżka dla chorych wzdłuż naw bocznych i w holu centralnym. Opiekę nad chorymi sprawował infirmer, który wiedział dużo o ziołolecznictwie – i stosował zioła z pobliskiego ogrodu botanicznego.
Mnisi poddali byli leczeniu polegającemu na upuszczaniu krwi. Ten "zabieg medyczny" stosowany był co najmniej cztery razy w roku, gdyż wierzono, że przywraca on równowagę ciału i duszy, a także sprawia, że ​​ma się piękniejszy głos...

Szpital był jednym z nielicznych miejsc w opactwie, gdzie można było rozpalać ognisko a także miał własną kuchnię i spiżarnię, w których można było przygotowywać posiłki dla chorych.

 

✯ Dom opata - tuż za szpitalem znajdował się dom opata.

Dom opata w opactwie Kirkstall jest jednym z najwcześniejszych i najwspanialej zachowanych budynków. Zgodnie z cysterskimi XII-wiecznym zwyczajem, opat jako przywódca wspólnoty początkowo spał w dormitorium jak pozostali mnisi. Jednak już w latach trzydziestych XII wieku miał nie tylko oddzielną sypialnię dla siebie, ale cały dom!  Pierwsze piętro przeznaczone było do przyjmowania gości. Prywatne pomieszczenia mieszkalne opata znajdowały się na górnym poziomie. Ta górna kondygnacja składała się z dużego pomieszczenia, holu i komnaty z garderobą. Kwatera opata posiadała piwnicę. 

W pobliżu znajduje się także zakwaterowanie dla opata Fountains, który odbywał coroczną inspekcję opactwa Kirkstall.  

 

✯ Warming house (cieplarnia) była ważnym pomieszczeniem lub budynkiem średniowiecznego klasztoru w Europie Zachodniej. To tutaj rozpalano wspólne ognisko, aby mnisi mogli się ogrzać po długich godzinach nauki w (nieogrzewanym) klasztorze lub innej pracy. To tutaj ogień płonął przynajmniej od listopada do Wielkanocy.

Na podłodze można zobaczyć pozostałości kominka – ten pochodzi z XIV wieku i zastąpił wcześniejsze palenisko.

✯ Dom gościnny (Guest House) - Opactwo Kirkstall znajdowało się na ważnym szlaku i dlatego odwiedzane było przez kupców, ludzi interesu, dobroczyńcow, urzędnikow religijnych... Goście mieli tu żyć prosto, podobnie jak mnisi, ale w zasadzie nigdy tego nie robili. W centrum holu głównego tego domu znajdowało się palenisko (podobnie jak w domach bogatych rodzin które ucztowały i bawiły się w środku domu). Wykopaliska z tego  miejsca sugerują, że prawdopodobnie grali tu muzycy a goście jedli różne rodzaje mięsa. A więc w opactwie miały miejsce dwa różne style życia i był kontrast życia zakonnego ze stylem życia bogatszych gości.

Zakonnicy z Kirkstall  mieli kiedyś szczególnego "gościa". Po rozwiazaniu katolickiego zakonu wojskowego znanego jako Templariusze  (o których wspominałam w jednym z wpisów z Bristol), wszyscy templariusze, którzy odpokutowali, byli więzieni w domach zakonnych. Kirkstall był jednym z 24 klasztorów w Yorkshire, który przyjął byłego templariusza. Mnisi z Kirkstall przyjęli brata Rogera w 1313 roku i należało trzymać go w kajdanach i pod strażą. Ale w bardzo krótkim czasie Rogerowi udało się uciec. Mnisi otrzymali bardzo surowy list od arcybiskupa, w którym sugerował, że przymknęli oko i w zasadzie pozwolili mu uciec. Być może stało się tak gdyż mnisi nie otrzymali żadnej rekompensaty finansowej za opiekę nad bratem Rogerem, więc może po prostu go wypuścili.

 

Budynek na wsprost to Centrum dla zwiedzających.

Dawniej był to blok toaletowy braci świeckich, który nazywał się reredorter. Toalety ustawione były w rzędzie oddzielonym drewnianymi parawanami i przebiegały nad odpływem. Woda ze stawu młyńskiego, gdzie obecnie znajduje się parking, spływała tu drenażami.

Korzystałam z informacji z centrum dla zwiedzających - szczególnie ciekawe są "Opowieści z opactwa Kirkstall" (Tales of Kirkstall Abbey) w formie audio. 

The Cistercian Order in Yorkshire

Inne klasztory i opactwa, nie tylko w Wielkiej Brytanii